Zaburzenia procesów poznawczych w SM
SM ma wiele twarzy. Niektóre z objawów stwardnienia rozsianego są zupełnie niewidoczne dla otoczenia. Jednym z takich objawów są zaburzenia funkcji poznawczych. Czego dotyczą, skąd się biorą i jak się objawiają najczęściej?
Najoględniej rzecz ujmując,funkcje poznawcze to wszystkie czynności psychiczne, które służą do uzyskiwania orientacji w otoczeniu, przetwarzania informacji, formułowania wniosków, podejmowania właściwych decyzji oraz działania.
– Najczęściej mówiąc o procesach poznawczych myślimy o procesach percepcyjnych – wyjaśnia dr Izabela Kaczmarek, opowiadająca o zmianach poznawczych w przebiegu stwardnienia rozsianego podczas zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego webinaru. Zatem na ogół o zaburzeniach funkcji poznawczych w SM mówi się w kontekście umiejętnościach związanych z analizą bodźców wzrokowych i słuchowych, procesach uwagowych, zdolnościach do zapamiętywania, procesowania informacji. A także na przykład procesach językowych czy funkcjach wykonawczych odpowiedzialnych za sposób i monitorowanie działań czy procesach przestrzennych.
Co istotne, zaburzenia poznawcze pojawiające się w przebiegu stwardnienia rozsianego nie są tym samym co zaburzenia funkcji poznawczych w przebiegu Choroby Alzheimera. Nie mają wpływu na poczucie tego, kim się jest ani na poczucie ciągłości życia.
Zmiany poznawcze w SM – charakterystyka
Czym więc charakteryzują się zaburzenia funkcji poznawczych w przebiegu stwardnienia rozsianego (SM)?
- Są zmienne w czasie i zaostrzenie choroby jest czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń poznawczych
- Często bywają nierozpoznane lub niewłaściwie leczone
- Bywają interpretowane jako depresja, nadmiar stresu lub sposób na radzenie sobie z chorobą
- Depresja może pogorszyć aktywność poznawczą
- Zaburzenia funkcji poznawczych nie mają wpływu na IQ
- Objawy poznawcze u większości chorych postępują powoli, co daje możliwość skutecznych działań protekcyjnych oraz naprawczych.
Czym mogą się objawiać zaburzenia funkcji poznawczych w SM?
- Zwolnieniem tempa przetwarzania informacji i tzw. mgłą kognitywną
- Osłabieniem zapamiętywania i odzyskiwania informacji
- Osłabieniem zdolności uwagi, w tym pamięci roboczej
- Obniżeniem efektywności funkcji wykonawczych, m.in. planowania
- Trudnościami w rozwiązywaniu problemów
- Osłabieniem płynności werbalnej – to dokuczliwy objaw, wrażenie, że na końcu języka mamy coś, co chcemy powiedzieć, ale trudno nam znaleźć słowa, którymi chcemy to powiedzieć.
Ponadto pacjenci skarżą się na ogół na trudności z planowanie, szczególnie z planowaniem złożonych czynności, zaplanowaniem dnia. czasami mówią o trudnościach w efektywnym rozwiązywaniu problemów.
– Zaburzenia funkcji poznawczych należą do tych objawów stwardnienia rozsianego, które w pewnym sensie są niewidoczne i czasami, żeby je ocenić wywołujemy je w testach. Ważna jest także samoobserwacja – tłumaczyła dr Izabela Kaczmarek podczas webinaru poświęconego SM, zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego.
Skąd się biorą zaburzenia poznawcze w SM?
Jak wyjaśnia dr Izabela Kaczmarek, z samej istoty choroby. Z osłabienia aktywności neuronów w danym miejscu odpowiedzialnym za funkcje poznawcze.
Diagnozowanie i leczenie zaburzeń poznawczych w SM
Zaburzenia poznawcze mogą się pojawiać w każdej postaci choroby, ale nieco bardziej prawdopodobne są w postaci postępującej.
Co bardzo istotne, z ich diagnozowaniem na ogół czeka się do ustąpienia rzutu. Przy pogorszeniu stanu zdrowia pacjenta procesów poznawczych nie diagnozuje się z prostego powodu: podczas rzutu pacjent może mieć zaburzenia koordynacji, czynności manualnych itp., a one mogłyby wpływać na wyniki badania funkcji poznawczych.
Ponadto zauważono, że zaburzenia poznawcze silnie korelują z depresją, utratą pracy, prawa jazdy, obniżeniem jakości życia, bólem, stresem, wahaniem nastroju. Funkcjonowanie poznawcze danego pacjenta może więc poprawić zatroszczenie się o każdy z tych aspektów życia. Nad funkcjami poznawczymi można też pracować. Wszystko dzięki neuroplastyczności mózgu – czyli zdolności neuronów do ulegania trwałym zmianom w procesie uczenia się. Dochodzi wówczas do reorganizacji połączeń między nimi.
– Mamy ogromne możliwości do wzmocnienia aktywności poznawczej, każdy z nas ma zasoby poznawcze do wykorzystania w procesie neuroplastyczności mózgu, poza tym mamy pewną odporność na negatywne zmiany – przekonuje dr Izabela Kaczmarek, przekonując, że aktywizacja społeczna, ruch i aktywność oraz stosowanie technik reminiscencyjnych.
Czytaj także: Rezerwa poznawcza a SM i starzenie się
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.
