Stwardnienie rozsiane (SM) – objawy i diagnostyka
Specjaliści podkreślają, że nie ma dwóch osób, u których stwardnienie rozsiane miałoby identyczny przebieg. Mówi się o nim, że to choroba o 1000 twarzach. Istnieje jednak pewna grupa objawów charakteryzujących to schorzenie, które występują częściej niż inne. Jakie są częste obawy SM i na jakie w drodze do diagnozy trudności musi się przygotować osoba, u której podejrzewa się SM?
Najczęściej pojawiające się objawy w przebiegu stwardnienia rozsianego (SM)
- Zaburzenia widzenia: polegające na osłabieniu ostrości wzroku, podwójnym widzeniu, oczopląsie;
- Zaburzenia czuciowe: drętwienia, mrowienia, objawy korzeniowe, kłujący ból. Jednym z tego typu objawów jest tzw. objaw Lermitte’a, który opisać można jako wrażenie prądu przebiegającego wzdłuż kręgosłupa i kończyn co jest efektem przygięcia głowy do klatki piersiowej;
- Zaburzenia ruchowe – niedowład, ciężkość kończyn;
- Zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów;
- Zmęczenie – pojawia się u około 90% osób żyjących z SM i przejawia się jako utrata energii zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Może być samodzielnym objawem choroby lub towarzyszyć depresji, zaburzeniom snu czy utracie siły mięśni. Co istotne, czynnikami wyzwalającymi zmęczenie są wysoka temperatura i wilgotność. Może wpływać na nasilenie się innych objawów: depresji, zaburzeń poznawczych czy dysfunkcji motorycznych;
- Zaburzenia funkcji zwieraczy – również występują u około 90% osób żyjących z SM. Mogą charakteryzować się trudnościami w oddawaniu moczu lub stolca, albo wręcz przeciwnie – wiążą się z nietrzymaniem moczu lub stolca. W przypadku ich wystąpienia, można zastosować leczenie objawowe. Ważna jest również prewencja, czyli ćwiczenie mięśni zwieraczy, np. dzięki ćwiczeniom mięśni Kegla;
- Spastyczność – jest to nadmierne nieprawidłowe napięcie mięśni i występuje o około 70% chorych. Czynnikami nasilającymi je są ból, gorączka, przewlekłe zaparcia i infekcje dróg moczowych. Spastyczność można leczyć farmakologicznie, ale ważna jest również rehabilitacja ruchowa i prewencja w tym zakresie;
- Zaburzenia funkcji seksualnych – występują średnio u 70% osób żyjących z SM, a ich objawy są różne. Mogą mieć zarówno podłoże biologiczne, jak i psychologiczne lub społeczne;
- Ból – towarzyszy około 60% przypadków zachorowań na SM i może mieć różne podłoże. Na przykład neuropatyczne, psychogenne, zapalne czy mieszane. Jego leczenie należy rozpocząć od określenia natężenia i rodzaju bólu. Należy pamiętać, że oceny samego bólu zawsze dokonuje osoba chora.
- Zaburzenia funkcji poznawczych – pojawia się u około 60% osób żyjących z SM i może przejawiać się jako problemy z koncentracją, zapamiętywaniem. Stanowi trudność w procesie nauki i w pracy, dlatego nie należy go lekceważyć. Skutecznymi metodami leczenia są techniki behawioralne, psychologiczne i farmakoterapia. Jeżeli podejrzewasz u siebie wystąpienie zaburzeń funkcji poznawczych, zgłoś się do neuropsychologa lub psychologa.
Inne często występujące objawy to:
- depresja;
- dysfunkcje jelitowe;
- zaburzenia napadowe.
Diagnostyka
Przed postawieniem diagnozy, osoba, u której podejrzewa się stwardnienie rozsiane, przechodzi szereg badań. Przede wszystkim, istotne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego wraz z historią choroby. Przy diagnostyce strwardnienia rozsianego przeprowadza się również badanie neurologiczne. – Zaleca się również przeprowadzenie dodatkowych badań, z których najważniejszym i obecnie stosowanym rutynowo jest rezonans magnetyczny ośrodkowego układu nerwowego, tj. mózgu i rdzenia kręgowego. Do badań dodatkowych, ale wykonywanych tylko w niektórych przypadkach, należą także badanie płynu mózgowo-rdzeniowego i wzrokowe potencjały wywołane – informuje wspierające chorych na SM Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego. Wyniki powyższych badań pomagają ocenić, czy niepokojące objawy spełniają kryteria diagnostyczne stwardnienia rozsianego. Pomogą także wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów.
Badanie neurologiczne
Podczas wizyty u neurologa, lekarz koncentruje się na zebraniu szczegółowego wywiadu. Trzeba być przygotowanym na pytania dotyczące objawów, które pojawiły się w przeszłości, oraz aktualne dolegliwości. Ponadto, lekarz przeprowadzi badanie neurologiczne. Jego cel to sprawdzenie podstawowych odruchów – reakcji na bodźce czuciowe, wzrokowe. Lekarz sprawdzi też sposób poruszania się diagnozowanego pacjenta.
Rezonans magnetyczny
To nieinwazyjne, bezbolesne a także bezpieczne badanie, wykorzystujące działanie pola magnetycznego i fal radiowych. Badany przyjmuje kontrast (gradolinę), który pomaga wykrywać zmiany demielinizacyjne w organizmie. Przy diagnostyce stwardnienia rozsianego, badanie obejmuje mózg a także rdzeń kręgowy. Rezonans magnetyczny umożliwia potwierdzenie rozproszenia objawów choroby w czasie i przestrzeni. Ponadto, badanie rezonansowe wykrywa aktywne zmiany demielinizacyjne jak również pozwala na śledzenie aktywności choroby i ocenę skuteczności leczenia.
Rezonans magnetyczny na ogół trwa do kilkudziesięciu minut. Badany leży nieruchomo w specjalnym aparacie. Co bardzo istotne, nie można mieć na sobie niczego metalowego. W przypadku posiadania np. implantów i protez – koniecznie trzeba o tym poinformować lekarza.
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Płyn mózgowo-rdzeniowy to ciecz wypełniająca układ komorowy i kanał rdzenia kręgowego. Jego głównym zadaniem jest ochrona mózgu przed uszkodzeniami. Zbadanie go pozwoli na sprawdzenie, czy w ośrodkowym układzie nerwowym toczy się proces zapalny.
– Obecnie badanie to nie jest wymagane w każdym przypadku, najczęściej w sytuacji, gdy diagnozuje się pierwotnie postępującą postać stwardnienia rozsianego. Jest to też istotny element diagnozy różnicowej. Samo badanie płynu mózgowo-rdzeniowego nie wystarcza do postawienia diagnozy stwardnienia rozsianego – zaznacza Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego. Badanie odbywa się pod miejscowym znieczuleniem i polega na wkłuciu igły pomiędzy kręgi kręgosłupa lędźwiowego
Na ogół badany kładzie się na boku z podkurczonymi do klatki piersiowej nogami. Plecy powinny być mocno wygięte.
Potencjały wywołane
Badanie pomaga w ocenie przewodzenia w drogach nerwowych (które w przebiegu SN mogą być uszkodzone wskutek zniszczenia mieliny otaczającej nerwy). Wykorzystuje aktywność elektryczną mózgu na bodziec.
– Najczęściej stosuje się wzrokowe potencjały wywołane, które obrazują zajęcie dróg wzrokowych – jak szybko wędruje sygnał z Twoich oczu do mózgu. Ponadto, badane mogą być również słuchowe potencjały wywołane pnia mózgu oraz somatosensoryczne potencjały wywołane, które dotyczą dróg czuciowych (zaburzeń czucia). Uznaje się je za badanie dodatkowe, którego wynik oceniany samodzielnie, nie jest w stanie postawić rozpoznania SM – tłumaczy PTSR.
Badany nakłada w odpowiednich miejscach głowy elektrody. Prowadzący badanie następnie dostarcza odpowiedniego bodźca (np. dźwięku) i zapisuje odpowiedź mózgu na ten bodziec.
Źródło:
- Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, ptsr.org.pl
Czytaj również:
Stwardnienie rozsiane (SM) – charakterystyka
Stwardnienie rozsiane (SM) – leczenie
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.
