Stwardnienie rozsiane (SM)
Choroba o 1000 twarzach – tak mówi się o stwardnieniu rozsianym. SM (sclerosis multiplex) to jedna z najczęściej występujących na świecie chorób układu immunologicznego. Według różnych szacunków, w Polsce może być nią dotkniętych od 40 do 60 tys. osób.
Około 2,5 miliona chorych na świecie
Stwardnienie rozsiane to jedno z najpowszechniejszych schorzeń o charakterze neurologiczym. Jego dokładnych przyczyn nie udało się do tej pory ustalić. Przyjmuje się, że choroba atakuje w mechanizmie autoagresji. SM to jedna z chorób demielinizacyjnych. W uproszczeniu, polega na uszkodzeniu i rozpadzie osłonek mielinowych włókien nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym.
Najwięcej zachorowań odnotowuje się w umiarkowanej strefie klimatycznej. Dane mówią o 3-5 zachorowaniach na 10 tys. ludności. Według różnych szacunków, w Polsce na stwardnienie rozsiane choruje od 40 do 60 tys. osób. O SM mówi się, że to choroba młodych dorosłych. Najczęściej diagnozowana jest u osób w wieku 20-40 lat.
Zdecydowanie rzadziej dotyka osób młodszych – między 15. a 19. rokiem życia, lub później – między 40. a 60. rokiem życia. Znane są także przypadki zachorowań dzieci. Zdarzają się one u dziesięciolatków lub jeszcze młodszych dzieci. Ponadto, ze statystyk jasno wynika, że na stwardnienie rozsiane częściej zapadają kobiety niż mężczyźni. Sześcioro na dziesięcioro chorych to kobiety.
Jak wynika z badań epidemiologicznych, w Polsce chorzy na stwardnienie rozsiane żyją nawet do 20 lat krócej w porównaniu do populacji ogólnej.
Uszkodzenie mieliny włókien nerwowych
U podstaw stwardnienia rozsianego leży uszkodzenie mieliny – substancji otulającej włókna nerwowe centralnego systemu nerwowego. Mielina pełni w nich bardzo ważną funkcję – jest odpowiedzialna za przekazywanie impulsów przez włókna nerwowe. Jej niewielkie uszkodzenie może nie zaburzać w sposób istotny przekazywania bodźców lub upośledzać je w niewielkim stopniu. Gdy uszkodzenie jest duże – powstaje w tym miejscu stwardniała blizna. Impulsy nerwowe mogą w tej sytuacji ulec przerwaniu. Konsekwencją będzie całkowite zniszczenie włókien nerwowych. Objawy, których w związku z tym doświadcza chory na stwardnienie rozsiane, zależeć więc będą od miejsca układu nerwowego, w którym powstają te blizny. Wówczas dana funkcja organizmu zostaje zaburzona lub wstrzymana. Dlatego właśnie wymienienie konkretnych objawów i określenie konkretnego przebiegu stwardnienia rozsianego jest trudne. Lekarze podkreślają, że SM cechuje bardzo indywidualny przebieg. Nie ma dwóch takich samych pacjentów. – Nie sposób wymienić symptomy choroby, ponieważ u każdego pacjenta są inne, a wynika to z charakteru schorzenia – podkreśla Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego.
Typy stwardnienia rozsianego:
Chorobie, o której mawia się, że ma tysiąc twarzy, specjaliści nadali jednak pewną typologię. Jej podział odwołuje się jednak nie do konkretnych objawów, a sposobu rozwoju choroby.
Stwardnienie rozsiane ma kilka postaci
1. rzutowo-remisyjne;
2. wtórnie postępujące;
3. pierwotnie postępujące;
4. CIS, RIS;
Postać rzutowo-remisyjna
Na tę postać stwardnienia rozsianego cierpi większość chorych. Różne źródła podają, że dotyczy ona 60-80 procent chorych. W uproszczeniu, polega ona na przeplataniu się okresów rzutów choroby, tzn. pogorszenia stanu zdrowia chorego i okresów jej remisji – gdy chory nie odczuwa objawów. Po rzucie, dolegliwości ustępują i nie pozostawiają żadnych lub pozostawiają niewielkie trwałe objawy choroby.
Postać pierwotnie-postępująca
Dotyczy około jednego na dziesięciu chorych na stwardnienie rozsiane. Tę postać SM charakteryzuje stały postęp choroby. W tym wypadku objawy nie ustępują i nasilają się w czasie, w końcu doprowadzając do różnych dysfunkcji organizmu.
Postać wtórnie-postępująca
Według różnych danych, postać wtórnie postępująca stwardnienia rozsianego dotyczy 30-40% chorych. Najczęściej pojawia się u tych osób, u których pierwotnie diagnoza brzmiała „postać rzutowo-remisyjna”. Charakteryzuje ją niecałkowita remisja kolejnych po epizodach nasilenia choroby, tzn. nie wszystkie objawy się cofają. Ta postać stwardnienia rozsianego może przebiegać również bez wyraźnych rzutów, wówczas towarzyszy jej stałe pogarszanie stanu zdrowia chorego. Postać wtórnie postępująca stwardnienia rozsianego pojawia się najczęściej po 10-15 latach od diagnozy.
CIS, RIS
CIS – tzw. klinicznie izolowany zespół to wynik demielinizacji w jednym lub więcej odcinku centralnego układu nerwowego. Może się on objawiać słabością w kończynach, bólem, zaburzeniami wrażliwości czy zapaleniem nerwu wzrokowego. Diagnoza CIS nie jest, co prawda, równoznaczna z diagnozą SM, jednak ze statystyk wynika, że u 85% osób żyjących z SM pierwszym objawem był właśnie klinicznie izolowany zespół. Co warto jednak zauważyć, u części pacjentów CIS pozostanie jednorazowym epizodem, bez dalszych konsekwencji dla ogólnego stanu zdrowia.
RIS – tzw. zespół radiologicznie izolowanych objawów. Diagnozuje się go w przypadku pojawienia się w badaniu rezonansem magnetycznym patologii w ośrodkowym układzie nerwowym. Nie wiąże się to jednak z odczuwanymi przez chorego objawami takimi jak słabość kończyn czy kłopoty ze wzrokiem. Ujawnione RIS często jednak przepowiada pojawienie się objawów choroby.
Źródła:
- Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego: ptsr.pl
- Stwardnienie rozsiane. Zarządzanie chorobą. Propozycje rozwiązań problemów, red. naukowa dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, wyd. Uczelnia Łazarskiego, Warszawa 2016
- Wydawnictwo Apis: http://wydawnictwo-apis.pl/artykuly/sm.htm
Czytaj również:
Stwardnienie rozsiane (SM) – objawy i diagnostyka
Stwardnienie rozsiane (SM) – leczenie
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.
