Fizjoterapia w POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)

Według szacunków specjalistów, właściwie prowadzona przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) fizjoterapia oddechowa może poprawić wydolność chorego nawet o 20-25%. Czy to dużo? Często oznacza to znaczną poprawę komfortu jego życia.

• Jak powinna wyglądać fizjoterapia w POChP?
• Przed rehabilitacją – ocena stanu chorego na POChP
• Na czym polega test wysiłkowy?
• Jak wygląda trening przy POCHP?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc zaczyna się stosunkowo niewinnie i jej objawy często chory bagatelizuje. Często dotyka nałogowych palaczy, dla których poranne napady kaszlu, częste przeziębienia, kłopoty ze złapaniem tchu przy zwiększonym wysiłku nie są niczym zadziwiającym. Tymczasem to może być początek bardzo groźnej choroby – przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Wiedza o niej jest raczej niewielka, co zadziwia tym bardziej, że według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia, POChP jest w ścisłej czołówce najbardziej śmiercionośnych schorzeń. W Polsce cierpi na nią około 2,5 miliona osób. Kilkanaście tysięcy z nich rokrocznie umiera – średnio o 10-15 lat wcześniej niż ich rówieśnicy.
POChP ma charakter przewlekły, jest nieuleczalna i postępuje. Właściwie zastosowane leczenie farmakologiczne, świadomość chorego, jakich czynników unikać i jakie aktywności podejmować zdecydowanie spowalnia jej postęp.

Na pewno pomoże w tym właściwie prowadzona rehabilitacja.

Fizjoterapia chorych na zaawansowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) wiąże się z poprawą jakości ich życia, zapobiega zanikom mięśni i utracie masy ciała. Ponadto wiąże się z nierzadko znaczną poprawą komfortu i jakości życia osoby chorej, np. poprawia jej wydolność, a przez to niweluje ryzyko społecznej izolacji i depresji.

Jak powinna wyglądać fizjoterapia w POChP?

Według specjalistów, w przypadku osób zmagających się z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc najlepsze efekty dają długotrwałe programy rehabilitacyjne, np. 40 sesji ze zróżnicowanymi ćwiczeniami, podzielonych na 5 dni treningowych. Oznacza to, że cykl trwa około 8 tygodni. Nie wszyscy chorzy akceptują taki reżim. Szczególnie w cięższych postaciach choroby, choremu trudno sprostać wyzwaniu. Wówczas cykl można rozłożyć na około 12 tygodni.
Fizjoterapia najlepsze efekty przyniesie u chorych z lekką lub umiarkowaną postacią POChP, jednak również osoby, u których choroba jest bardzo zaawansowana odniosą z rehabilitacji wymierne korzyści.
Właściwie prowadzony cykl rehabilitacyjny winien trwać minimum 6 tygodni pod nadzorem profesjonalistów. Jeśli to niemożliwe, chorego warto zachęcać do jakiejkolwiek aktywności fizycznej. Rehabilitacja może być prowadzona w trybie sanatoryjnym, ambulatoryjnym, nawet domowym – w przypadku osób dotkniętych najcięższą postacią choroby warto to rozważyć.
W Polsce dostępność do nowoczesnej fizjoterapii oddechowej bywa zdecydowania ograniczona. Jeśli dodać do tego niechęć chorych do aktywności fizycznej dochodzi do zjawiska „błędnego koła”. Chory nie rusza się, bo czuje nasilające się duszności, mięśnie stają się coraz bardziej osłabione, co z kolei potęguje problemy z podjęciem aktywności fizycznej.
Tymczasem specjaliści jak mantrę powtarzają, że kompleksowa rehabilitacja poprawia jakość i komfort życia chorych i nie warto z niej rezygnować.

Przed rehabilitacją – ocena stanu chorego na POChP

Cykl rehabilitacyjny przy POChP powinien rozpocząć się od oceny stanu chorego. Z jednej strony pozwoli to dobrać odpowiednie ćwiczenia i ich intensywność, by efekt był jak najlepszy, z drugiej – pozwoli ocenić efekty rehabilitacji, dając punkt wyjściowy do analizy.
Przy kwalifikacji robi się szereg badań:

• spirometrię
• badanie radiologiczne klatki piersiowej
• elektrokardiogram
• gazometrię
• test wysiłkowy z gazometrią i pulsoksymetrią, itp.

Na czym polega test wysiłkowy?

W uproszczeniu test wysiłkowy służy określeniu, jaką chory ma indywidualną tolerancję na wysiłek, a także pozwala rozpoznać ewentualną niewydolność oddychania przy wysiłku i ograniczenia ze strony układu sercowo-naczyniowego. Wykonuje się go na cykloergonometrze, przy wzrastającym obciążeniu. Podczas testu monitoruje się także (najczęściej na 10-stopniowej skali) poziom duszności, które odczuwa chory.

Fizjoterapia przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP)

Fizjoterapia zalecana chorym na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc koncentruje się na specyfice choroby i obejmuje ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia czynne (przede wszystkim trening mięśni oddechowych) oraz trening fizyczny (wytrzymałościowy i siłowy).
Rehabilitacja powinna też skupiać się na wsparciu psychologicznym, edukacji, właściwym odżywianiu, itp.

Jak wygląda trening przy POCHP?

Na ogół osoby chore na POChP pracują nad wytrzymałością mięśni, choć trening może zawierać również elementy siłowe (oporowe).
Na trening wytrzymałościowy składają się np. ćwiczenia na rowerze stacjonarnym (ręcznym lub nożnym) czy bieżni. Celem ćwiczeń jest poprawa wytrzymałości chorego. Są więc częste, długotrwałe i mają niewielkie natężenie. W miarę postępów czas i natężenie są zwiększane.
Na trening siłowy składają się ćwiczenia wykonywane na kolumnach z ciężarkami, atlasach, fotelach do ćwiczeń oporowych. Trening siłowy powoduje przyrost masy mięśnia, ale nie przekłada się na poprawę komfortu chorego tak jak trening wytrzymałościowy.
Szczególną uwagę należy zwrócić na ćwiczenia obręczy barkowej – zwiększają masę dodatkowych mięśni oddechowych.

Trening mięśni oddechowych, głównie wdechowych, polega na:

• treningu oporowym mięśni wdechowych
• obciążeniu progowym
• hiperwentylacji normokapniczej.

Nauka właściwego oddychania obejmuje m.in.:

• oddech przez zasznurowane usta (zmniejsza częstość oddechów, uczucie duszności, poprawia objętość oddechową i utlenowanie krwi w spoczynku)
• nauka aktywnego wydechu
• oddychanie torem przeponowym
• nauka oddychania skoordynowanego z wysiłkiem.

Ocena wyników fizjoterapii

Cykl ćwiczeń fizjoterapeutycznych powinna zakończyć ocena efektów treningu. Miernikiem może być przeprowadzenie powtórnego testu wysiłkowego i analiza osiągniętych wyników. Przydają się też tzw. kwestionariusze jakości życia, oceniające sposób funkcjonowania chorego w środowisku.

By efekty uzyskane na fizjoterapii utrzymywały się jak najdłużej, chory nie może powrócić do siedzącego trybu życia. Jeśli to zrobi, efekty wypracowane podczas fizjoterapii zanikną w ciągu roku.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.l