Niedożywienie u pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi

Specjaliści zauważają pogłębiający się problem niedożywienia wśród chorych na choroby neurodegeneracyjne, m.in. chorobę Parkinsona, Alzheimera, stwardnienie rozsiane czy demencję i zespoły otępienne.  

Według danych raportu Globalnego Obciążenia Chorobami zaburzenia neurologiczne są 3. przyczyną umieralności w Polsce. Jeszcze w 1990 roku były one lokowane na 6. miejscu.

• Na chorobę Alzheimera cierpi w Polsce 370-460 tysięcy osób.
• Na chorobę Parkinsona ok. 100 tysięcy osób.
• Zaś na stwardnienie rozsiane ok. 45 tysięcy osób, a rocznie stwierdza się ponad 2000 nowych przypadków.

– W przypadku tych chorób zwracamy szczególną uwagę na prawidłowo skomponowaną, indywidualnie dobraną dla pacjenta dietę,  bogatą w składniki odżywcze. U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi, ale także w ramach zapobiegania wystąpienia tych schorzeń, bardzo ważny jest prawidłowy sposób żywienia, który ułatwi utrzymanie prawidłowej masy ciała, będzie nieocenioną bazą energetyczną oraz w miarę możliwości zagwarantuje  dobre samopoczucie pacjenta – tłumaczy dr n. o zdrowiu Katarzyna Brukało z Katedry i Zakładu Polityki Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Niedożywienie pacjentów a ryzyko hospitalizacji

Co ważne, niedożywienie występujące u pacjentów neurologicznych może istotnie wydłużać czas ich hospitalizacji, przyczyniać się do częstszych pobytów na oddziałach intensywnej terapii oraz ograniczać skuteczność tak ważnej rehabilitacji.

– Problem niedożywienia, chociaż kojarzony głównie z państwami o niskim statusie ekonomicznym, dotyczy również krajów wysoko rozwiniętych. W Polsce dużo dyskutujemy o nadwadze czy otyłości i niesłusznie pomijamy problem niedożywienia. Szacuje się, że problem ten dotyka przede wszystkim dzieci oraz osoby starsze, a także pacjentów – wyjaśnia dr Katarzyna Brukało.

Ok. 1 na 10 pacjentów zgłaszających się do POZ jest niedożywiony

Według statystyk 8-10% pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej jest niedożywionych. Problem ten dotyczy szczególnie pacjentów hospitalizowanych (ponad 30%) oraz starszych (nawet do 65%).

Również wśród pacjentów neurologicznych odnotowuje się zwiększone ryzyko niedożywienia (ponad 60%). Wynika z np. upośledzenia funkcji fizycznych i poznawczych, zaburzeń połykania czy problemów związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego.  Obserwuje się również niebezpieczne zachowania wśród pacjentów, którzy tracąc własną sprawność restrykcyjnie kontrolują porcje żywieniowe, aby nie przytyć i nie być dosłownym ciężarem dla swoich opiekunów.

Dieta MIND

Ważne, aby dietę i jej założenia dopasować do potrzeb pacjenta. Do jego stanu zdrowia oraz postępu choroby.  Prewencyjnie jak i doraźnie pacjentom neurologicznym poleca się tzw. dietę MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative), tzn. dietę przeciwdziałającą zmianom neurodegeneracyjnym. Jej skuteczność udowodniono naukowo w wieloletnich obserwacjach. Jest to połączenie dwóch najzdrowszych diet świata: diety śródziemnomorskiej oraz diety DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).

Zgodnie z założeniami diety produkty spożywcze są podzielone na dwie główne grupy: poprawiające sprawność umysłu oraz odradzane. Wśród tych pierwszych wymienia się: warzywa zielonoliściaste i inne warzywa, owoce jagodowe, orzechy, nasiona roślin strączkowych, produkty pełnoziarniste, ryby, drób, oliwa z oliwek i… wino. Natomiast wśród produktów, których należy unikać znajdują się m.in.: czerwone mięso, masło i margaryna, sery żółte, ciasta i słodycze, produkty smażone oraz żywność wysokoprzetworzona.

Choroby neurodegeneracyjne a dieta ketogenna

Pacjenci z chorobami neurodegeneracyjnymi bardzo często wybierają dietę ketogenną. Jest ona oparta na tłuszczach i eliminacji węglowodanów. Jednak ten sposób żywienia pozostaje kontrowersyjny jako lekarstwo na schorzenia neurodegeneracyjne. Może być prowadzony tylko pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka.

– Jako specjaliści od żywienia osób starszych i neurodietetyki kładziemy nacisk na to, aby talerz był kolorowy. Pełen świeżych warzyw i owoców, ale przede wszystkim prawidłowo zbilansowany. Należy pamiętać, że często taki pacjent – mimo wyniszczenia, spustoszenia organizmu przez chorobę – podlega rehabilitacji. Dlatego wartość pożywienia musi być bardziej bogata energetycznie – wyjaśnia dr n. o zdrowiu Katarzyna Brukało. – Często pacjenci tracą apetyt. Dlatego dla podkreślenia walorów smakowych serwujemy im zachęcająco kolorowe posiłki. Nie mogą one być zbyt gorące oraz mieć zbyt intensywnych zapachów – dodaje.

O tym jak ważny jest nie tylko smak, ale i wygląd dania, które pobudzi apetyt wiedzą także niemieccy naukowcy, którzy w ramach projektu SmoothFood opracowali praktyczne rozwiązanie dla pacjentów z zaburzeniami połykania, u których zaawansowana choroba, nie pozwala na samodzielne przełykanie jedzenia. Zmielonym, pełnowartościowym składnikom nadaje się kształt  na podstawie wydruków na drukarce 3D. Taki, aby przypominały zarówno wyglądem, smakiem, jak i zapachem np. pulpety, sałatki.

Witaminy z diecie osób z diagnozą choroby neurodegeneracyjnej

– Nie należy zapominać o szczególnej roli jaką w diecie osób z chorobami neurodegeneracyjnymi odgrywają witaminy. Szczególnie te o charakterze antyoksydacyjnym, zwłaszcza – C, E A. A także te, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego – D i B12 – podkreśla dr Katarzyna Brukało. Obecność witamin w organizmie nie dostarcza walorów odżywczych, ale są one niezbędne do procesów metabolicznych i prawidłowego funkcjonowania organizmu.

– U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi wskazane jest regularne badamy poziomu witaminy B12 i D w organizmie. A następnie odpowiednia,  dostosowana do potrzeb organizmu, suplementacja – dodaje specjalistka.

Prace nad poprawą jakości i spektrum leczenia chorób neurodegeneracyjnych są mocno uzależnione od warunków ekonomicznych oraz przyjętych rozwiązań w polityce zdrowotnej i w przypadku leczenia niedożywienia –  w polityce żywieniowej.

dr n. o zdrowiu Katarzyna Brukało

Czytaj także: Zaburzenia połykania czyli dysfagia. Sposób na podawanie płynów

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.