Udar niedokrwienny. Zaburzenia połykania, brak apetytu. Co robić, gdy chory nie może jeść

– Najważniejsze konsekwencje niedożywienia pacjenta po udarze mózgu to przede wszystkim gorsze wyniki leczenia, całego procesu rehabilitacji, ale to także wydłużony okres powrotu do zdrowia – uważa dr Magdalena Milewska, dietetyk z Zakładu Żywienia Człowieka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Co i jak powinien jeść pacjent po udarze mózgu?

• Skąd bierze się ryzyko niedożywienia po udarze
• Przyczyny niedożywienia
• Jak zachęcić chorego do jedzenia
• Wskazówki dietetyczne dla osób po udarach
• PEG

Dlaczego odżywianie jest tak ważne w przypadku osoby po udarze mózgu? Odpowiedź jest prosta – przekłada się na wyniki leczenia. – Główne konsekwencje niedożywienia pacjenta po udarze mózgu to przede wszystkim gorsze wyniki leczenie, całego procesu rehabilitacji ale to także wydłużony okres powrotu do zdrowia – tłumaczy Magdalena Milewska, dietetyk z Zakładu Żywienia Człowieka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W przypadku chorych leżących, niedożywienie potęguje ryzyko powstawania odleżyn. Jest jeszcze jedno niebezpieczeństwo: zachłystowe zapalenie płuc.

– Przy niedożywieniu, zaburzeniach połykania i złej higienie jamy ustnej może dojść do zachłystowego zapalenia płuc. Powstają kolejne zakażenia, pacjent przyjmuje kolejne antybiotyki, wydłuża się jego czas pobytu w szpitalu – wymienia dr Magdalena Milewska, dietetyk z Zakładu Żywienia Człowieka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Skąd bierze się ryzyko niedożywienia po udarze

Według szacunków specjalistów, problem niedożywienia może dotyczyć nawet 30% pacjentów po udarach. Wynika to ze specyficznych problemów, które mogą dotknąć osoby po udarze.

Przyczyny niedożywienia

Niedożywienie pacjentów po udarach może być związane z:

• dysfagią – czyli zaburzeniami połykania;
• hipermetabolizmem – czyli zwiększonym zużywaniem energii przez organizm, zwłaszcza w fazie zdrowienia oraz zwiększony rozpad białek budujących mięśnie;
• niechęć chorych do jedzenia, brak apetytu (jadłowstręt);
• zaburzenia poruszania się, niemożność samodzielnego przygotowania posiłków a nawet ich spożywania;
• depresję, niechęć do podejmowania wysiłku;
• zła higiena jamy ustnej, choroby przyzębia, problemy z żuciem pokarmu.

Jak zachęcić chorego do jedzenia

Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, żywienie po udarze może nie być łatwe, z czego opiekunowie powinni sobie zdawać sprawę. Co może pomóc?

• Zmiana konsystencji żywności – w przypadku zaburzeń żucia, choremu łatwiej będzie przyjmować pokarmy o konsystencji umożliwiającej połknięcie bez konieczności przeżuwania lub takie, gdzie przeżuwanie jest stosunkowo łatwe. Jego struktura powinna być miękka. Jeśli decydujemy się na jego przecieranie i podawanie w postaci zup kremów i musów, należy zadbać o jednolitą konsystencję pokarmu, bez większych cząstek.

Z uwagi na wartości odżywcze, w przetartych posiłkach powinny się znajdować nie tylko warzywa i owoce, ale również źródła pozostałych składników odżywczych – białka (mięso, jaja, ryby, produkty mleczne), produkty zbożowe (kasze, płatki zbożowe), dobre tłuszcze.

• Nie bez znaczenia jest również temperatura posiłków. Może się bowiem zdarzyć, że cieplejsze potrawy będą przez chorego gorzej tolerowane.
• Przy charakterystycznych dla udaru zaburzeniach połykania, posiłki mogę się stać dla chorego uciążliwe i męczące. W takiej sytuacji warto rozważyć zwiększenie liczby posiłków i zmniejszenie objętości. Pozwoli to na zachowanie odpowiedniego bilansu energetycznego.
• Pory posiłków można uzależnić również od aktywności chorego. Czasami zdarza się że osoba chora jest bardziej aktywna w godzinach rannych niż wieczorem. Wówczas warto rozważyć, przeniesienie części posiłków na pory dnia, gdy chory jest bardziej aktywny.
• Nie bez znaczenia jest również tempo podawania jedzenia i wielkość kęsów. Należy je dostosować do możliwości chorego. Pozwoli to na uniknięcie zniechęcenia czy zniweluje ewentualne ryzyko zachłyśnięcia.
• Nawet w sytuacji choroby nie przestajemy „jeść oczyma”. Wygląd potraw również ma znaczenie. Jeśli to tylko możliwe, jedzenie powinno wyglądać apetycznie.

Chory podczas karmienia powinien siedzieć. Pozwoli to uniknąć zakrztuszenia.

Nie wszystkie sposoby sprawdzą się w przypadku każdej osoby chorej. Każdy ma swoje indywidualne preferencje, które należy uszanować i wziąć pod uwagę. Trzeba jednak pamiętać, że niedożywienie pogarsza rokowania, spowalnia proces zdrowienia i regeneracji oraz negatywnie wpływa na rehabilitację.

Wskazówki dietetyczne dla osób po udarach

• Chory powinien jeść 5-6 razy dziennie
• Posiłki powinien otrzymywać co 3-3,5 godziny.
• Należy unikać produktów ciężkostrawnych (groch, fasola, kapusta),
• Należy ograniczyć pokarmy smażone na rzecz duszonych, pieczonych lub gotowanych na parze.
• Dieta powinna zawierać duże ilości witaminy C, E i beta karotenu,
• Należy spożywać produkty pełnoziarniste (pieczywo, kasze, ryż)
• Witamin z grupy B (głownie kwasu foliowego) dostarczają też zielone warzywa, zleca się codzienne spożywania porcji sałaty.

Jeśli dostarczenie odpowiedniej ilości pokarmu organizmowi stanowi dla chorego problem, można spróbować dietę uzupełniać specjalistycznymi preparatami do żywienia medycznego. Cechuje je wysoka wartość energetyczna, komplet witamin i składników mineralnych. Zazwyczaj mają płynną formę.

W ostateczności PEG

W przypadku, gdy zaburzenia połykania są znaczne i istnieje ryzyko zachłyśnięcia się lub gdy nie jest w stanie przyjmować odpowiedniej ilości pożywienia, by zaspokoić swoje potrzeby żywieniowe, chory może mieć założony zgłębnik do żołądka, przez który podawane może być pożywienie w postaci półpłynnej. Zgłębnik nosowo-żołądkowy może być stosowany prze okres do 6 tygodni, po tym czasie korzystniejsze może być wytworzenie tzw. przetoki odżywczej (PEG) – otworu do żołądka umożliwiającego podawanie pokarmu do żołądka z ominięciem konieczności połykania.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.