Metoda Vojty w fizjoterapii

Na czym polega metoda Vojty w fizjoterapii? W jakich schorzeniach znajduje zastosowanie?

• Metoda Vojty w fizjoterapii
• Czym jest odruchowa lokomocja?
• Cel terapeutyczny

Metoda Vojty w fizjoterapii

Metoda Vojty opiera się na pobudzeniu odruchowych wzorców poruszania się. inaczej mówiąc – aktywizacji odruchowej lokomocji człowieka. Powstała w latach 40. XX wieku, więc jako technika fizjoterapii zdążyła już okrzepnąć.

Metoda Vojty odróżnia się od innych technik rehabilitacji tym, że nie polega na ćwiczeniu zaburzonych funkcji organizmu ani na treningu siły mięśni. Sięga natomiast po prawidłowe, zakodowane wzorce ruchu. A następnie utrwala je, co w efekcie pozwala pacjentowi na lepszą kontrolę pracy mięśni.

W metodzie Vojty terapeuta stymuluje konkretne punkty ciała pacjenta, wywołując konkretne ruchowe reakcje jego organizmu. Zestawy ćwiczeń opracowuje fizjoterapeuta. Jednak trud pracy z pacjentem w sporej części bierze na siebie opiekun. W przypadku dzieci terapię prowadzi się kilka razy dziennie.

– Aby terapia była skuteczna, rodzic powinien ćwiczyć również w domu. Wykonywanie terapii raz na jakiś czas przez fizjoterapeutę nie da nam nic. Ćwiczyć powinno się 4 razy dziennie – codziennie – zaznacza Arkadiusz Chodarcewicz, magister fizjoterapii i terapeuta metodą Vojty, specjalizujący się w pracy z młodszymi pacjentami w jednym z filmów dotyczących metody Vojty opublikowanych w sieci.

Z tej techniki fizjoterapii korzystają zarówno dzieci (nawet niemowlęta), jak i starsi, dorośli pacjenci.

Czym jest odruchowa lokomocja?

Odruchową lokomocję (odruchowy ruch) inicjuje bodziec z zewnątrz. W jego następstwie ciało pacjenta reaguje automatycznie (odruchowo), wykonując ruch. W praktyce, terapeuta w ściśle określony sposób stosuje nacisk na konkretną strefę ciała pacjenta leżącego na brzuchu, plecach albo na boku. Reakcja ciała pacjenta na ucisk jest mimowolna. W zależności od zastosowanego przez terapeutę bodźca – wywołuje u pacjenta odruchowe pełzanie lub odruchowy obrót.

Wówczas, w tym mimowolnym, odruchowym ruchu, mięśnie w sposób skoordynowany zaczynają pracować. Dochodzi do uruchomienia ośrodkowego układu nerwowego na różnych poziomach aktywności.

Działanie terapeuty wpływa na wszystkie ruchy, które pojawiają się u człowieka w toku rozwoju:

• chwytanie
• obrót
• raczkowanie
• pionizację.

Zdaniem profesora Vojty, wielokrotne wyzwolenie odruchowych reakcji doprowadzi w końcu do “przetorowania zablokowanych funkcjonalnie dróg nerwowych między mózgiem i rdzeniem kręgowym”.

Cel terapeutyczny

W metodzie Vojty celem jest uzyskanie możliwości wykorzystania podstawowych elementów odpowiedzialnych za prawidłową motorykę ciała: równowagę, wyprost wbrew sile ciążenia, celowe ruchy chwytania i kroczenia.

Metoda Vojty znajduje zastosowanie również przy mniejszych sekwencjach ruchowych, związanych np. z:

• wodzeniem wzrokiem
• ruchami języka i żuchwy
• oddychaniem
• funkcją pęcherza i jelit
• ssaniem i połykaniem.

Metoda Vojty na tle innych szkół fizjoterapii

Fizjoterapia z wykorzystaniem metody Vojty nie ma na celu ćwiczenia funkcji motorycznych ciała takich jak obracanie, chodzenie, chwytanie, lecz “odblokowanie” dostępu do poszczególnych funkcji motorycznych. W uproszczeniu można powiedzieć, że terapeuta uczy ciało właściwych reakcji, niezbędnych do wykonania ruchu.

Terapia metodą Vojty u dzieci

Spora część korzystających z terapii Vojty to młodzi pacjenci – zarówno niemowlęta, jak i nieco starsze dzieci. Najlepsze efekty metoda Vojty odnosi wówczas, gdy u pacjenta nie utrwaliła się tzw. motoryka zastępcza.

Co warto wiedzieć, praca z najmłodszymi pacjentami, niemowlętami często wiąże się z ich płaczem. Nie oznacza to jednak, że dziecko odczuwa ból. Płacz stanowi w tym wypadku reakcję na aktywację ciała, do której dziecko nie przywykło. Z czasem, w miarę oswajania terapii, płacz niemowlęcia staje się mniej dotkliwy. Starsze dzieci – w wieku umożliwiającym komunikację – nie płaczą podczas terapii metodą Vojty.

Metoda Vojty u dorosłych pacjentów

U osób z nabytymi deficytami, skutkującymi ograniczeniem sterowania ruchem na poziomie układu nerwowego (ośrodkowego i obwodowego), terapia powinna zostać wdrożona już na etapie fazy ostrej schorzenia. A następnie kontynuowana w okresie rehabilitacji. Jej celem jest odzyskanie prawidłowych wzorców motorycznych i uniknięcie bólu, deficytów funkcjonalności, osłabienia.

– Innymi słowy, terapia ma sprawić, aby pacjent w optymalny, możliwy dla niego sposób mógł uczestniczyć we wszelkich aktywnościach, jakie niesie życie rodzinne, szkoła, praca, czas wolny itp. – czytamy na poświęconej metodzie stronie internetowej vojta.com.pl.

Metoda Vojty – w jakich schorzeniach jest stosowana?

Metoda Vojty jest dedykowana pacjentom np. z porażeniami mózgowymi, skoliozami, dysplazją i zwichnięciami stawów biodrowych. Schorzeń, w których okaże się skuteczna, jest jednak zdecydowanie więcej.

Zastosowanie metody Vojty:

• zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej w wieku niemowlęcym
• zaburzenia motoryczne będące skutkiem uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego (porażenie mózgowe, udar, SM i inne)
• porażenia obwodowe kończyn górnych i dolnych (np. porażenie splotu ramiennego, przepuklina oponowo-rdzeniowa, porażenie poprzeczne i inne)
• choroby mięśniowe
• schorzenia kręgosłupa, na przykład skolioza
• uszkodzenia ortopedyczne / traumatologiczne barków, ramion, bioder i nóg
• jako terapia towarzysząca w przypadkach nieprawidłowego rozwoju stawów biodrowych (dysplazja, zwichnięcie)
• deficyty w zakresie oddychania, połykania i żucia.

Przeciwwskazania do prowadzenia terapii metodą Vojty

Terapii metodą Vojty nie można stosować, gdy pacjent gorączkuje, cierpi na stan zapalny, a także po szczepionkach zawierających żywe drobnoustroje (przez około 10 dni). Terapia Vojty jest przeciwwskazana również w ciąży.

Czytaj także: Fizjoterapia w opiece paliatywnej – główne założenia

Dawkowanie i intensywność terapii metodą Vojty

Specjaliści podkreślają, że terapia prowadzona metodą Vojty u młodszych pacjentów zdecydowanie wykracza poza gabinet fizjoterapeuty. Jej stosowanie wymaga od opiekuna znalezienia czasu kilka razy w ciągu dnia. Jedna sesja – w zależności od zestawu oddziaływań trwać może od 5 do 20 minut. I to od sprawności rodziców/opiekunów w dużej mierze zależy sukces terapii metodą Vojty. U osób dorosłych terapię prowadzi się kilka razy w tygodniu.

Ważne, aby ćwiczenia wykonywać systematycznie, dokładnie według wskazań i sugestii terapeuty. Zestaw ćwiczeń opracowanych przez fizjoterapeutę ma charakter indywidualny. W toku terapii jest dostosowywany do jego potrzeb, a także aktualnych możliwości. Postępy pacjenta są monitorowane przez terapeutę.

Skuteczność metody terapeutycznej profesora Vojty znajduje odzwierciedlenie w wielu źródłach naukowych.

Źródła:

1. https://www.vojta.com/pl/zasada-vojty/terapia-wg-vojty
2. https://www.youtube.com/watch?v=MeKouPWJA5E

Czytaj także: Czy rehabilitacja metodą PNF boli?

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco. Dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.