Choroba Alzheimera czy starzenie się – poznaj różnice

Żyjemy coraz dłużej. Coraz więcej z nas dotknie więc choroba Alzheimera, Parkinsona lub inne zaburzenia ze spektrum chorób demencyjnych. Ze statystyk wynika, że w grupie osób powyżej 80. roku życia, blisko co czwartą osoba będzie się musiała zmierzyć z chorobą Alzheimera. Które objawy wynikają z naturalnego procesu starzenia, a kiedy objawy powinny zwrócić naszą uwagę?

– Choroba Alzheimera została po raz pierwszy opisana w 1906 roku. Jest to postępująca choroba mózgu, która rozwija się na długo przed wystąpieniem objawów. Co gorsza, pierwsze symptomy są na tyle subtelne, że można je pomylić z naturalnymi problemami poznawczymi wynikającymi ze starzenia się mózgu lub innymi chorobami, np. depresją. Stąd tak ważna jest uważność w przebywaniu ze starszymi osobami, które mogą doświadczać różnych problemów zdrowotnych i życiowych – pisze w tekście poświęconym zagadnieniu Justyna Wojteczek, dziennikarka zajmująca się tematyką zdrowotną.

Jak więc przebiega naturalny proces starzenia się mózgu, a jak objawiają się początki choroby demencyjnej?

Serce, wątroba, żołądek, płuca – choroby tych narządów są powszechne, szczególnie u starszych osób. Jesteśmy więc oswojeni z dolegliwościami, które mogą się ze strony tych narządów pojawić. Nieco inaczej jest jednak w przypadku mózgu. Zrozumienie następstw nieprawidłowego działania tego narządu przychodzi nam z większą trudnością.

Gdy proces chorobowy dotyczy mózgu, może zmienić się:

• sposób myślenia
• postrzegania świata
• zwyczaje
• zdolności chorego.

A to wszystko ma przełożenie na funkcjonowanie w świecie zarówno chorego, jak i jego bliskich.

Zrozumienie i zaakceptowanie faktu, że mózg się nie tylko starzeje, ale również może chorować,  przychodzi nam dosyć trudno. Wiedza na temat choroby Alzheimera, Parkinsona, zespołów otępiennych jest zresztą zdecydowanie mniej upowszechniona. Dlatego zdarza się, że chorzy w poszukiwaniu pomocy muszą przejść przez wiele gabinetów lekarskich.

Jak odróżnić naturalne starzenie się mózgu od rozwijającej się choroby demencyjnej?

Zmiany poznawcze

Mózg u osoby starszej reaguje wolniej. Potrzebuje nieco więcej czasu na przetwarzanie informacji ze środowiska: bodźców wzrokowych, słuchowych, smakowych itp.  Wolniejsza jest również reakcja na nie i trudniej przychodzi seniorowi akceptacja zmian.

Nie oznacza to jednak, że nie przyswaja nowych informacji czy umiejętności.

Senior musi się jednak liczyć z tym, że będzie w tę naukę musiał włożyć więcej czasu i ćwiczeń.

Ponadto, starsze osoby mogą chwilowo zapominać imion czy tego, że z kimś się umówiły, ale po czasie sobie o tym przypomną.

Natomiast osoby cierpiące na Chorobę Alzheimera zapominają często tych informacji, które uzyskały niedawno. Trudności sprawia im przypominanie sobie imion czy dat.

Ponadto, mają trudności z przypomnieniem sobie czynności, które wykonywały regularnie przez większość życia, np. trudno jest im przygotować posiłek, bo wymaga to skoordynowania pewnych czynności w odpowiedniej sekwencji. Wyzwaniem stają się też np. comiesięczne rachunki.

Zmiany motoryczne

Zdrowy senior z wiekiem reaguje na bodźce wolniej. Wynika to z kilku czynników:

• spada sprawność jego mięśni
• stawy stają się sztywniejsze
• spada wytrzymałość
• zakres ruchu staje się ograniczony
• starszym osobom towarzyszy obawa przed  upadkiem.

U osób chorych wycofanie się z aktywności zawodowej, społecznej, hobby ma nieco inne podłoże. Często wynika z trudności ze skoordynowaniem kolejności działań, pamięcią, itp.

Wzrok

Wraz z wiekiem zawęża się pole widzenia. Okulary pomagają odzyskać ostrość widzenia, ale nie poszerzają kąta widzenia. U osób chorych na Chorobę Alzheimera dochodzą problemy z odbiorem obrazów i orientacja w przestrzeni.

Osoby chore mogą:

• niewłaściwie oceniać odległość,
• borykać się z trudnościami z czytaniem
• mieć trudności z określeniem koloru
• mieć trudności z określeniem obrysu przedmiotów, itp.

Zmiany emocjonalne

U osób starszych częściej występuje niebezpieczeństwo wystąpienia epizodów depresji. W niektórych przypadkach może to wynikać z przyjmowania określonych leków. Spadek poziomu serotonimy może powodować przygnębienie, smutek, czasami również agresję.

Osoby z Chorobą Alzheimera często stają się np. nerwowe, wybuchowe czy podejrzliwe.

Tego rodzaju objawy mogą jednak wskazywać także np. na depresję.

Jak diagnozuje się chorobę Alzheimera?

Nie jest to proste. Niezwykle pomaga ktoś bliski, kto jest w stanie opisać lekarzowi zaobserwowane, często subtelne, zmiany zachowania i usposobienia pacjenta, który wykazuje niepokojące objawy. W rozpoznaniu brane są pod uwagę także uwarunkowania genetyczne.

Zatem lekarz powinien wiedzieć o historii zaburzeń psychicznych, neurologicznych i przebytych chorobach zarówno pacjenta, jak i jego rodziny.

W trakcie diagnostyki konieczne jest wykluczenie chorób, które mogą dawać podobne objawy (np. guzy mózgu, braki witamin czy depresja). Stąd wynika potrzeba badań obrazowych mózgu, testów z krwi itp. Lekarz lub członek jego zespołu musi ponadto przeprowadzić szereg testów neurologicznych, sprawności fizycznej oraz dotyczących funkcji poznawczych.

Proces diagnostyczny może zatem trwać nawet kilka tygodni. Istotne jest to, by być wyczulonym na wczesne objawy choroby Alzheimera, ponieważ nie da się jej wyleczyć, a jedynie spowolnić jej przebieg. Aby osiągnąć ten cel, działania terapeutyczne trzeba wdrożyć najwcześniej jak jest to możliwe.

Źródła:

1. Choroba Alzheimera czy zwykłe starzenie się – na czym polega różnica?, Justyna Wojteczek dla PAP Zdrowie
2. Poradnik „Damy Radę” Fundacji TZMO