Respirator w domu. Ocena poziomu wiedzy opiekunów
Rodziny, nie doświadczone jeszcze w opiece nad chorym korzystającym z domowego respiratora, często zadają sobie pytanie, czy ich kompetencje są wystarczające, by zapewnić bliskiemu poczucie bezpieczeństwa. Wiedzę opiekunów ocenia także personel medyczny.
Jednym z elementów kwalifikacji chorego do domowego leczenia respiratorem jest ocena opiekunów chorego. Przede wszystkim tego, czy sprostają trudowi codziennego doglądania chorego i czy są w stanie posiąść odpowiednie umiejętności. Wiedzę tę będą z czasem poszerzać pod okiem personelu medycznego.
Istnieje pewna typologia, oparta na poziomie kompetencji zdrowotnych. Ułatwia ona personelowi dostosowanie sposobu podnoszenia wiedzy i umiejętności bliskich chorego tak, by było to jak najbardziej efektywne.
Podział kompetencji zdrowotnych
Zgodnie z koncepcją Nutbeama zakres posiadanych kompetencji zdrowotnych można podzielić na 3 poziomy:
- Poziom podstawowy – gdy chory i rodzina potrafią czytać informacje medyczne. Na przykład etykiety leków, formularze, tabele. A także bez większego trudu rozumieją zalecenia dotyczące sprawowania opieki (lub samoopieki). Ponadto przestrzegają zaleceń personelu medycznego – lekarza, pielęgniarki i farmaceuty.
- Poziom interaktywny – oznacza już znacznie szerszy wachlarz umiejętności rodziny i chorego oraz wiedzy i kompetencji. Na tym poziomie możliwe jest dokonywanie świadomych wyborów sprzyjających zdrowiu.
- Poziom krytyczny, najwyższy – oznacza natomiast kompetencje rodziny (chorego), które pozwalają na podejmowanie zaawansowanych działań w zakresie profilaktyki chorób i promocji zdrowia. Oznacza to, że chory i jego bliscy opanowali umiejętność skutecznego zarządzania chorobą.
Ocena, na którym z powyższych poziomów kompetencji znajduje się chory i jego nieformalni opiekunowie jest bardzo istotna dla personelu medycznego. Na jej podstawie można zaplanować skuteczne szkolenie chorego (jeśli to możliwe) i bliskich, sprawujących nad nim opiekę.
Nauczyciel, trener lub partner
– Diagnoza poziomu kompetencji zdrowotnych pacjenta wentylowanego mechanicznie oraz jego rodziny zgodnie z ww. podziałem jest istotna z kilku powodów. Po pierwsze stanowi informację dla personelu medycznego sprawującego opiekę (szczególnie dla pielęgniarki) o możliwościach poznawczych odbiorców procesu edukacyjnego. Należy do nich dostosować używane techniki i metody dydaktyczne. Po drugie jest to wyznacznik roli, jaką pielęgniarka musi przyjąć w procesie edukacji zdrowotnej pacjenta i jego rodziny – tłumaczy Anna Mirczak w artykule „Rola pielęgniarki w opiece domowej nad pacjentem wentylowanym mechanicznie”.
Co to oznacza w praktyce?
- Im mniejsza wiedza dotycząca choroby i niższe kompetencje zdrowotne u rodziny i chorego, tym bardziej rola pielęgniarki zbliżać się będzie do nauczycielskiej, opartej na przekazaniu kluczowych informacji.
- W stosunku do osoby na interaktywnym poziomie kompetencji zdrowotnych będzie to rola trenera (oparta na przekazywaniu informacji oraz rozwijaniu konkretnych umiejętności).
- Natomiast w sytuacji, w której bliscy lub sam chory reprezentuje krytyczny poziom kompetencji zdrowotnych, pielęgniarka przyjmuje rolę partnera. Towarzyszy i wspiera w dokonywanych wyborach dotyczących profilaktyki i promocji zdrowia.
– Analogicznie należy postępować w przypadku edukowania rodziny pacjenta sprawującej nad nim bezpośrednią opiekę. Chory wentylowany mechanicznie w domu niejednokrotnie wymaga całkowitej opieki ze strony osób najbliższych. Muszą one być odpowiednio, z uwzględnieniem ich możliwości poznawczych, przygotowane do tego zadania – podsumowuje Anna Mirczak.
Źródła:
- Rola pielęgniarki w opiece domowej nad pacjentem wentylowanym mechanicznie; Anna Mirczak, Katedra Gerontologii Społecznej, Instytut Pracy Socjalnej, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, ISSN 2082-9876 (print), ISSN 2451-1870 (online)
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.
