Gojenie rany jest procesem stopniowym i złożonym, na który oddziałuje wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Jednym z nich jest stan odżywienia pacjenta. A dokładniej dostępność konkretnych składników odżywczych kluczowych dla regeneracji tkanek. Na które warto zwrócić szczególną uwagę?

  • Dlaczego białko?
  • Źródła białka w pożywieniu
  • Żywienie medyczne dedykowane pacjentom we wsparciu gojenia ran

Do prawidłowego gojenia rany, obok odpowiedniej jej pielęgnacji, do której można zaliczyć, m.in. dbałość o jej odpowiednie nawilżenie czy umiejętne stosowanie materiałów opatrunkowych, konieczne jest także dostarczenie odpowiednich składników odżywczych. Wszystko dlatego, że niedożywienie może być związane z opóźnieniem tempa tego procesu i zwiększoną liczbą infekcji. U pacjentów źle odżywionych mogą rozwinąć się także odleżyny. Jednym z kluczowych składników, koniecznym w procesie gojenia jest białko.

Dlaczego białko?

Białka są głównym budulcem tkanek, który umożliwia wzrost, odnowę i naprawę komórek po urazach. Znacząco wpływają na wiele faz gojenia się ran:

  • homeostazę
  • regulację stanu zapalnego
  • tworzenie się tkanki ziarninowej
  • proliferację komórek
  • reorganizację tkanek.

Szczególnie ważny w procesie gojenia ran jest jeden z aminokwasów – arginina, przyczyniający się do stymulacji podziału nowych komórek, a także syntezy tlenku azotu. Dokładny mechanizm korzystnego wpływu argininy wciąż jest badany i poznawany. Warto pamiętać, że odpowiednie spożycie białka z pożywieniem to także dostarczanie układowi odpornościowemu jednego z substratów do syntezy białek odpornościowych, które są kluczowe do regulacji stanu zapalnego.

Źródła białka w pożywieniu

Produktami bogatymi w białko, w tym argininę, są przede wszystkim chude mięso, jaja i ryby, a w dalszej kolejności produkty mleczne. Jego źródłem mogą być także produkty roślinne, takie jak: soja, ciecierzyca, soczewica, nasiona grochu i fasoli, a także kasze, migdały i orzechy. Nie u każdego chorego istnieje jednak możliwość podawania wszystkich tych produktów lub żywności w ogóle. W tej sytuacji może zostać zalecone stosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego bogatej w białko lub diet przeznaczonych do żywienia dojelitowego bogatych w białko, czyli takich w których udział energii z białka wynosi przynajmniej 20%.

Białko to nie wszystko

Innym ważnym składnikiem, który może korzystnie wpływać na proces gojenia, są wielonasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. A także składniki mineralne i witaminy. Szczególnie cynk a także witamina C. Kwasy tłuszczowe omega-3 są konieczne do syntezy błon komórkowych, fosfolipidów naskórka. Działają także przeciwzapalnie. Ich dobrym źródłem są tłuste ryby morskie, tran, olej lniany i rzepakowy. A także orzechy włoskie. Obecna, m.in. w czerwonej papryce, natce pietruszki, pomidorach czy czarnej porzeczce witamina C wspiera natomiast układ odpornościowy. A także bierze udział w tworzeniu składników (m.in. kolagenu) odpowiedzialnych za prawidłową elastyczność skóry. Gojenie ran wspomaga także cynk obecny w mięsie, orzechach, nasionach roślin strączkowych i produktach pełnoziarnistych. Jak poradzić sobie z dostarczeniem tych składników, kiedy jedzenie jest utrudnione lub niemożliwe?

Żywienie medyczne dedykowane pacjentom we wsparciu gojenia ran

W sytuacji, kiedy nie ma możliwości dostarczenia opisanych powyżej składników z pożywieniem, rozwiązaniem może być zastosowanie przez lekarza żywności medycznej. Przykładem takiego preparatu może być Impact. Dostępny zarówno w formie do podania doustnego (Impact Oral), jak i do podania przez zgłębnik czy stomię odżywczą (Impact Enteral). W swoim składzie zawiera m.in. argininę, kwasy tłuszczowe omega-3, komplet witamin i składników mineralnych, a także nukleotydy. Produkty tego typu, czyli zawierające jednocześnie argininę, kwasy tłuszczowe omega-3 i nukleotydy są szczególnie polecane przez Europejskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ESPEN) przed i po poważnych operacjach onkologicznych. Właśnie, m.in. ze względu na możliwe korzystne działanie na proces gojenia ran.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Impact Oral, Impact Enteral: Do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia lub ryzyku niedożywienia u pacjentów chirurgicznych w okresie okołooperacyjnym.

dr. inż. Katarzyna Zadka

Tekst powstał we współpracy z:

Źródła:

  1. Leaper DJ, Schultz G, Carville K, Fletcher J, Swanson T, Drake R. Extending the TIME concept: what have we learned in the past 10 years? Int Wound J 2012; 9 (Suppl. 2):1–19
  2. Stechmiller JK. Understanding the role of nutrition and wound healing. Nutr Clin Pract. 2010 Feb;25(1):61-8. doi: 10.1177/0884533609358997. PMID: 20130158.
  3. Brown KL, Phillips TJ. Nutrition and wound healing. Clinics in Dermatology. 2010. 28(4): 432-439 doi: 10.1016/j.clindermatol.2010.03.028.
  4. Calder PC. Immunonutrition. BMJ. 2003;327(7407):117-118. doi:10.1136/bmj.327.7407.117
  5. Li P, Yin YL, Li D, Kim SW, Wu G. Amino acids and immune function. Br J Nutr. 2007 Aug;98(2):237-52. doi: 10.1017/S000711450769936X. Epub 2007 Apr 3. PMID: 17403271.
  6. Alexander JW, Supp DM. Role of Arginine and Omega-3 Fatty Acids in Wound Healing and Infection. Adv Wound Care (New Rochelle). 2014;3(11):682–690. doi:10.1089/wound.2013.0469
  7. Pullar JM, Carr AC, Vissers MCM. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017;9(8):866. Published 2017 Aug 12. doi:10.3390/nu9080866
  8. Lin PH, Sermersheim M, Li H, Lee PHU, Steinberg SM, Ma J. Zinc in Wound Healing Modulation. Nutrients. 2017;10(1):16. Published 2017 Dec 24. doi:10.3390/nu10010016
  9. Weimann A, Braga M, Carli F, i in. ESPEN guideline: Clinical nutrition in surgery. Clin Nutr. 36 (2017) 623e650

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.

Jeśli jesteś zainteresowany otrzymywaniem informacji o nowych publikacjach - zapisz się do naszego newslettera.