Redukcja szkód jako część leczenia POChP

Dotychczas zajmowaliśmy się kwestiami dotyczącymi samych papierosów, ich dostępnością, ceną czy ostrzeżeniami o szkodliwych składnikach. Informowaliśmy o zagrożeniach dla palaczy i dla osób postronnych. Ale to sam produkt stanowi problem, bo papierosy zabijają większość swoich użytkowników. Stąd organizacje zdrowia publicznego, lekarze i regulatorzy coraz częściej stosują rozwiązania zakładające redukcję szkód.

Ograniczenie palenia i redukcji szkód

Strategie redukcji szkód mają na celu ograniczenie negatywnych skutków zdrowotnych używania tytoniu. W ciągu ostatnich 50 lat koncepcję redukcji szkód spowodowanych paleniem tytoniu dobrze poznano. A jej skuteczność się ugruntowała. Obecnie rozumie się, że sama nikotyna – choć wysoce uzależniająca – nie jest główną przyczyną chorób odtytoniowych.

Produkty nikotynowej terapii zastępczej szeroko stosuje się jako pomoc w rzucaniu palenia, ograniczaniu lub czasowym powstrzymywaniu się od palenia. Nie można ignorować znaczącego pozytywnego wpływu na zdrowie publiczne.  Można by go uzyskać, zachęcając ludzi do przestawienia się z papierosów na alternatywne produkty nikotynowe. Chociaż idealnym rozwiązaniem dla wszystkich palaczy jest całkowite rzucenie palenia. Jednak znaczna część palaczy albo nie chce rzucić palenia, albo nie jest w stanie tego zrobić. Pomimo wielu prób. Rzucenie palenia to trudny proces – świadczą o tym wysokie wskaźniki nawrotów. Odsetek abstynencji po 6–12 miesiącach bez interwencji wynosi tylko około 3%. A nikotynowa terapia zastępcza może nie pomóc w wystarczającym stopniu przy wszystkich objawach odstawienia palenia. W wielu innych przypadkach nie jest odpowiednim długoterminowym substytutem palenia [1].

E-papierosy: podgrzewanie tytoniu zamiast spalania

E-papierosy oprócz dostarczania nikotyny uwzględniają także behawioralne aspekty palenia i są obecnie najbardziej preferowaną metodą rzucania palenia [2]. Koncepcja leżąca u podstaw tych wyrobów zakłada, że podgrzewanie tytoniu zamiast jego spalania. Obniża poziom wydzielanych substancji szkodliwych i potencjalnie szkodliwych (HPHC), równocześnie pomagając zachować satysfakcjonujące doświadczenia sensoryczne dla dorosłych palaczy.

Czyli behawioralny aspekt nałogu palenia. Jednym z najdokładniej przebadanych naukowo produktów tego typu jest system podgrzewania tytoniu IQOS, opracowany przez firmę Philip Morris International. Dzisiaj rośnie liczba dowodów naukowych potwierdzających, że brak procesów spalania w nowego rodzaju wyrobach tytoniowych może stanowić mniejsze ryzyko dla palaczy niż dalsze palenie papierosów, w szczególności zaś może zredukować to ryzyko wśród palaczy bez zdiagnozowanych chorób [3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11].

Produkty takie mogą stać się potencjalnie mniej szkodliwymi rozwiązaniami alternatywnymi do kontynuowania palenia przez pełnoletnich palaczy. Istnieją różne kategorie wyrobów bezdymnych, ale najczęściej używanymi są e-papierosy i wyroby tytoniowe do podgrzewania (tzw. heat-not-burn). Ich cechą wspólną jest fakt, że nie spalają one tytoniu i w związku z tym nie wytwarzają dymu.

Wyroby tytoniowe do podgrzewania (ang. heated tobacco products, HTP)

HTP to wyroby tytoniowe, które podgrzewane są w specjalnych urządzeniach do temperatur znacznie niższych niż w przypadku palonego papierosa. Różnica temperatur przekracza 400°C. Tytoń podgrzewa się  do 350°C. Zaś tytoń w papierosie – spala się nawet w 800°C. Sposób działania źródła ciepła zależy od produktu. Jednak we wszystkich przypadkach ciepło powoduje rozpylenie nikotyny bezpośrednio z tytoniu. Użytkownik zaciąga się, aby wdychać aerozol zawierający nikotynę.

Ponieważ tytoń jest podgrzewany, a nie spalany, wdychany aerozol ma zasadniczo inny skład niż dym papierosowy. HTP mogą zmniejszyć narażenie na toksyny zawarte w dymie papierosowym, o których wiadomo, że powodują choroby związane z paleniem. Wspomniany system podgrzewania tytoniu wydziela aerozol zawierający średnio o 90% mniej substancji szkodliwych i w mniejszych stężeniach niż dym papierosa referencyjnego. Podgrzewanie tytoniu uwalnia około 530 substancji, podczas gdy spalanie tytoniu – ponad 6 tysięcy substancji.

Co ważne, stężenie czynników rakotwórczych z Grupy 1 katalogu IARC (Międzynarodowej Agencji ds. Badań nad Rakiem) w aerozolu pochodzącym z systemu podgrzewania tytoniu IQOS jest mniejsze o ponad 95% niż w dymie z papierosa referencyjnego. Emituje on również wolne rodniki w stężeniu mniejszym o ponad 94% (20). I reaktywne formy tlenu w stężeniu o 85% mniejszym niż papierosy. Dodatkowo warto zauważyć, że zmniejszają one znacząco ilość substancji toksycznych w pomieszczeniu, w którym korzysta się z HTP w porównaniu ze spalaniem tytoniu. Ogranicza to ryzyko dla osób trzecich, tzw. biernych palaczy.

Sukcesy w redukcji ryzyka POChP na świecie

W Japonii w latach 2016–2019, gdy produkty alternatywne dla papierosów stały się powszechnie dostępne, odnotowano 5-krotnie szybszy spadek w sprzedaży tradycyjnych papierosów w porównaniu z okresem sprzed ich dostępności na tym rynku. Według badań rynkowych przyczyną tych spadków były głównie podgrzewacze tytoniu, rekomendowane japońskim palaczom opornym na leczenie farmakologiczne. Z kolei szwedzki snus został oficjalnie uznany przez amerykańską FDA za pierwszy produkt tytoniowy o zredukowanym ryzyku dla palaczy.

Natomiast pierwszym (i jak dotąd jedynym) urządzeniem alternatywnym dla papierosów autoryzowanym przez FDA jako „właściwe dla promocji zdrowia publicznego”, został system podgrzewania tytoniu IQOS. Po czterech latach analiz badań naukowych amerykańska agenda rządowa odnotowała, że dzięki podgrzewaniu, a nie spalaniu tytoniu, profil szkodliwości i ryzyka tego produktu wyraźnie różni się od papierosów. Ponieważ w znacznie mniejszym stopniu naraża ono użytkowników oraz osoby postronne na działanie substancji toksycznych. FDA zdecydowała, że amerykańscy palacze mają prawo wiedzieć o tym fakcie. Ponieważ może on stanowić dla nich argument zachęcający do porzucenia papierosów.

Rzucenie palenia a POChP

Spójność ustaleń naukowych z najnowszymi badaniami wskazuje, że dorośli palacze, którzy całkowicie zrezygnują z palenia papierosów na rzecz podgrzewania tytoniu, mogą być mniej narażeni na ryzyko rozwinięcia się i zaostrzony przebieg POChP, niż ci, którzy kontynuują palenie. Raport Naczelnego Lekarza USA z 2020 roku na temat rzucania palenia potwierdził konsensus głoszący, że zaprzestanie palenia może zapobiec lub opóźnić uszkodzenie dróg oddechowych i spowolnić postęp POChP oraz jest jedynym zabiegiem, który z powodzeniem wykazał redukcję spadku FEV1 [12, 13].

W ramach badania Lung Health Study, w randomizowanym badaniu klinicznym obejmującym 5887 palaczy, u tych, którym udało się rzucić palenie, przez 5 lat obserwowano dalszy spadek FEV1, ale w tempie o połowę wolniejszym, niż u uczestników, którzy nadal palili [14]. Obniżone tempo spadku FEV1 u badanych, którzy rzucili palenie, zbliżyło się do tempa u osób niepalących. Korzystny efekt rzucenia palenia papierosów przez lata utrzymywał się na stałym poziomie i przełożył się na średnie zwiększenie szans na przeżycie na poziomie 14,5 lat [15].

Producenci takich systemów podgrzewania tytoniu rozpoczynają również szereg nowych badań klinicznych. Aby lepiej zrozumieć, czy przejście na wyroby tytoniowe do podgrzewania może mieć korzystny wpływ na stan zdrowia w przypadku POChP. Jedną z najpoważniejszych chorób powodowanych przez palenie. Badanie przeprowadzone przez Public Health England dowiodło, że jeśli palacz przejdzie całkowicie na regulowane i wystandaryzowane produkty alternatywne dla papierosów, odniesie wówczas znaczącą korzyść w porównaniu z sytuacją, w której paliłby nadal papierosy.

Rozmowa z prof. dr. hab. n. med. Rafałem Pawliczakiem z Zakładu Immunopatologii, Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny w Łodzi na: medexpress

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.