Pęcherz neurogenny – przyczyny, leczenie

Pęcherz neurogenny występuje w wielu chorobach. Według szacunków z zaburzeniami pracy pęcherza o podłożu neurologicznym może się borykać nawet 2-3 mln Polaków.

• Pęcherz neurogenny – długa lista chorób
• Na czym polega neurogenna dysfunkcja pęcherza moczowego?
• Rodzaje neurogennych dysfunkcji pęcherza moczowego
• Widoczne objawy infekcji pęcherza moczowego

Długa lista chorób

W największym uproszczeniu neurogenna dysfunkcja pęcherza moczowego to uszkodzenie unerwienia tego narządu, które powoduje zaburzenia jego funkcjonowania. Pęcherz neurogenny sam w sobie nie jest chorobą, a powikłaniem innych chorób lub patologii. Takich jak np.:

• wady wrodzone układu nerwowego
• urazy rdzenia kręgowego
• następstwa operacji mózgu lub rdzenia kręgowego
• epizody neurologiczne takiej jak wylewy
• guzy
• choroby układu nerwowego, jak np. stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona
• neuropatia obwodowa będąca następstwem cukrzycy.

Lista chorób mogących powodować tzw. pęcherz neurogenny jest bardzo długa. Według szacunków, w Polsce problem może dotyczyć nawet 2-3 mln osób.

Na czym polega neurogenna dysfunkcja pęcherza moczowego?

Człowiek powinien czuć wypełnienie pęcherza moczowego i móc go w sposób świadomy opróżniać. Jeśli jednak uszkodzona jest jakakolwiek struktura nerwowa dochodząca do pęcherza, wówczas nie funkcjonuje on prawidłowo.

– Unerwienie pęcherza jest dosyć skomplikowane. Ośrodki mikcji znajdują się w mózgu, rdzeniu przedłużonym. Ponadto do pęcherza dochodzą różne sploty nerwowe: współczulne, przywspółczulne, a także nerwy czuciowe, ruchowe… to bardzo skomplikowane. Bez względu, na jakim poziomie dojdzie do zaburzenia tej sieci, może to skutkować różnymi zaburzeniami w funkcji pęcherza czyli oddawaniu moczu – wyjaśnia urolog dr Jacek Zajda.

Zaburzenia pracy pęcherza w przebiegu uszkodzeń neurologicznych mogą mieć charakter czuciowy. Czyli pacjent może odczuwać stałą potrzebę oddania moczu nieadekwatną do wypełnienia pęcherza, albo wręcz przeciwnie – nie odczuwać potrzeby oddawania moczu, mimo że pęcherz jest wypełniony.  Dysfunkcja pęcherza może wynikać także z zaburzenia działania nerwów ruchowych.

Rodzaje neurogennych dysfunkcji pęcherza moczowego

Specjaliści wyróżniają cztery rodzaje neurogennych dysfunkcji pęcherza.

1. Nadreaktywność wypieracza z dyssynergią wypieraczowo-zwieraczową – gdy dochodzi do skurczu wypieracza i zwieracza, bez fizjologicznej reakcji jaką jest rozluźnienie. Wysokie ciśnienie może doprowadzić do całkowitego zatrzymania moczu, a w konsekwencji niewydolności nerek.
2. Arefleksja lub hiporefleksja wypieracza. Towarzyszy jej także dyssynergia wypieraczowo-zwieraczowa. Oznacza to osłabienie lub całkowity brak kurczliwości wypieracza. W tym przypadku dochodzi do trudności w oddaniu moczu, a co za tym idzie do popuszczania z przepełnienia.
3. Arefleksja lub hiporefleksja, której towarzyszy osłabienie napięcia zwieracza zewnętrznego. W tym zaburzeniu dochodzi do osłabienia lub zaniku skurczów wypieracza oraz zamknięcia zwieracza. Oddanie moczu staje się niemożliwe.
4. Nadreaktywność wypieracza i niewydolność zwieracza. Dochodzi do ciężkiego nietrzymania moczu, któremu może lecz nie musi towarzyszyć uczucie parcia. To trudna w leczeniu przypadłość, przy której najczęściej musi dojść do operacji.

Niebezpieczne infekcje

– Neurogenna dysfunkcja pęcherza, która nie jest w sposób prawidłowy rozpoznana i leczona doprowadza do infekcji nawrotowych, grozi sepsą, która może się skończyć nawet śmiercią, jak również do niewydolności nerek – wyjaśnia dr Jacek Zajda.

Przy czym dla pacjenta najważniejsza jest kontrola nad pęcherzem moczowym, a z punktu widzenia lekarza najważniejsza jest ochrona nerek.

– Nieopróżnianie pęcherza do końca jest bardzo niebezpieczne. Może bowiem doprowadzić do infekcji i jeśli one są to musimy sprawdzić czy nie ma zalegania – zaznacza lekarz.

Widoczne objawy infekcji pęcherza moczowego

Widoczne objawy infekcji pęcherza moczowego:

• dolegliwości bólowe: częstomocz, parcie na mocz
• odrażający zapach moczu
• mętny mocz.

Pęcherz neurogenny – diagnostyka

Diagnoza neurogennej dysfunkcji pęcherza moczowego opiera się na wywiadzie przeprowadzonym z pacjentem, badaniu fizykalnym, badaniu obrazowym (USG) i badaniu urodynamicznym. Jest ono bardzo ważne w procesie diagnostycznym, ponieważ pozwala na określenia, z jaką konkretnie dysfunkcją mamy do czynienia.

Badanie obejmuje również USG.

– Bada się pacjenta z pełnym pęcherzem. Potem prosimy, żeby pacjent opróżnił pęcherz i sprawdzamy jakie jest zaleganie moczu. Jeśli jest większe niż 100 ml, wówczas mamy do czynienia z patologią. Zdrowy człowiek opróżnia pęcherz do końca w sposób niskociśnieniowy.Tzn. napięcie mięśni nie jest specjalnie potrzebne – tłumaczy lekarz.

Z kolei pacjenci z dysfunkcją neurogenną pęcherza często napinają mięśnie lub uciskają pęcherz z zewnątrz po to, aby go opróżnić. Wówczas w pęcherzu wytwarza się ciśnienie służące temu, żeby przepchnąć mocz przez zaciśnięty zwieracz (podczas gdy u zdrowej osoby zwieracz powinien się rozluźnić podczas oddawania moczu).

– W czasie badania sprawdza się również wartości tego ciśnienia. Jeśli ono przekracza wartość 100 cm słupa rtęci, to jest to bardzo niebezpieczne, bo grozi refluksem moczu, przez moczowody, do nerek. Tzn. że jeśli jest infekcja pęcherza i dojdzie do refluksu do nerek, może dojść do stanu zapalnego nerek. A stan zapalny nerek to jest zagrożenie życia – wyjaśnia dr Jacek Zajda.

Leczenie pęcherza neurogennego

Jak podkreśla dr Jacek Zajda, leczenie z różnych powodów należy skroić pod konkretnego pacjenta. Będzie ono różne w zależności od możliwości ruchowych, intelektualnych pacjenta czy warunków materialnych.

Najczęstszą metodą niwelowania skutków schorzenia jest cewnikowanie za pomocą cewnika urologicznego. Niektórzy pacjenci korzystają z samocewnikowania. Ze względu na to, iż w wielu przypadkach pęcherza neurogennego zatrzymanie mikcji jest częstym objawem, cewnikowanie jest konieczne, by chory był w stanie normalnie funkcjonować.

Przy niektórych dysfunkcjach możliwe jest leczenie farmakologiczne. Przede wszystkim poprzez stosowanie leków antycholinergicznych oraz neurotoksyn, na przykład ostrzykiwanie toksyną botulinową. W zależności od zaawansowania problemu, konieczne może być także wykonanie nacięcia zwieracza, które ma na celu zmniejszenie ciśnienia w drogach moczowych.

Przede wszystkim pacjent musi zapobiegać infekcjom. W celu ich wczesnego wychwytywania można korzystać z dostępnych w aptece testów paskowych. Raz w miesiącu badanie moczu powinno się wykonywać w laboratorium. Pacjent z neurogenną dysfunkcją pęcherza co pół roku powinien wykonywać USG połączone z kontrolą zalegania, a jeśli jest taka możliwość również badanie przepływowe. Raz w roku wskazana jest kontrola lekarska, a raz na dwa lata – badanie urodynamiczne.

Jeśli pacjent boryka się z nawracającymi infekcjami należy znaleźć i wyeliminować ich przyczynę.

Źródła:

1. Wywiad z dr. Jackiem Zajdą dla Integracja TV

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.