Napad padaczkowy - czy potrafiłbyś pomóc?

Napad padaczkowy może u postronnego obserwatora wywołać strach i poczucie zagubienia, dlatego warto wiedzieć co należy w takiej sytuacji robić, a czego na pewno nie – aby nie zaszkodzić choremu.

Napady padaczkowe mogą wyglądać dość dramatycznie – wiążą się z nagłym upadkiem chorego, sztywnością, drgawkami, ślinotokiem, utratą przytomności. Widząc coś takiego można mieć przeświadczenie, że dzieje się coś strasznego. Niejednokrotnie można spotkać się ze stwierdzeniami „on prawie umarł” – bo dla osób, które nie znają tej choroby tak to może wyglądać. Ale jak przekonują specjaliści, równie dramatycznie wyglądają drgawki gorączkowe, które nie mają nic wspólnego z padaczką.

Brak podstawowej wiedzy na temat padaczki skutkuje niewłaściwą lub zerową reakcją społeczeństwa w czasie napadu – prawie 80 proc. chorych doświadczyło napadu w miejscu publicznym, podczas gdy pomoc otrzymała mniej niż połowa z nich .

Jak zatem powinniśmy reagować w tej sytuacji?

– Jeśli pacjent ma rzeczywiście napad toniczno-kloniczny, czyli ten, który znamy z opowiadań, trzeba chorego ułożyć w pozycji bezpiecznej, zapewnić drożność dróg oddechowych i poczekać, aż napad się skończy (ok. 3 min). Jeśli napad się przedłuża, należy wezwać karetkę – jako świadek nie mamy możliwości podania leków, które mogą być niezbędne. Nie wkładamy niczego do ust, żadnych ołówków, długopisów, które przy tej sile zgryzania powodują dużo większy dramat w jamie ustnej, niż jakby ich nie było. Opowieści, że chory połknie swój język, są zupełnie nieprawdziwe” – tłumaczy dr hab. Maria Mazurkiewicz-Bełdzińska, ordynator Kliniki Neurologii Rozwojowej UCK.

Na padaczkę choruje około 1 proc. populacji. Szacuje się, że na świecie zmaga się z nią ok. 50 mln ludzi, w Polsce – według danych NFZ z 2016 roku – rozpoznanie padaczki otrzymało 500 tys. osób.

Choć w czasie leczenia padaczki napady zwykle nie występują, to niektóre sytuacje mogą wzmagać ryzyko pojawienia się napadu.

Atak padaczki: co robić?

• Zachowaj spokój, większość napadów ustępuje po 2-3 minutach.
• Zabezpiecz chorego go przed upadkiem, skaleczeniem, urazem głowy, ułóż go w bezpiecznym miejscu, usuń z bliskiej okolicy niebezpieczne przedmioty, np. przytrzymaj z boku rękami.
• Pamiętaj, że nie należy podnosić głowy chorego.
• Kontroluj oddech i drożność dróg oddechowych – rozluźnij ubranie w okolicy szyi, rozepnij pasek, usuń z ust ciała obce (np. sztuczną szczękę), ale pamiętaj, że w czasie napadu nie należy otwierać zaciśniętych szczęk.
• Jeśli podczas napadu doszło do mimowolnego oddania moczu (lub kału) przykryj chorego ręcznikiem lub kocem, aby nie czuł się skrępowany.
• Poczekaj, aż napad ustąpi, ułóż chorego na boku, aby uniknąć zakrztuszenia lub zadławienia, pozostań z chorym aż do czasu odzyskania pełnej sprawności.
• Po zakończeniu napadu chory może być senny – wtedy pozwól mu odpocząć, lub pobudzony – nie używaj siły.
• Jeśli napad przedłuża się lub występują kolejne – napady wezwij pogotowie.

Atak padaczki: czego NIE robić

• Przenosić chorego.
• Cucić na siłę np. szarpiąc chorego czy poklepując po twarzy.
• Przytrzymywać siłą rąk i nóg chorego.
• Otwierać siłą zaciśniętych szczęk.
• Wlewać wody do ust ani podawać leków, jeśli chory jest nieprzytomny.
• Wkładać niczego do ust.
• Wkładać niczego pod głowę (koca, poduszki, kurtki itp.) – grozi to zapadnięciem się języka i utrudnieniem oddychania.
• Używać siły wobec chorego – podczas napadu chory ma zawężoną świadomość i może reagować na to agresją.
• Stosować sztucznego oddychania – na początku dużego napadu padaczkowego chory może przez pewien Czas nie oddychać (20−30 sekund) – nie jest to powód do niepokoju.

Padaczka: kiedy na pewno wezwać pogotowie

• Gdy napad zdarzył się pierwszy raz.
• Jeśli trwa dłużej niż 5 min.
• Gdy napad trwa dłużej niż zwykle.
• Wówczas, gdy chory zranił się podczas napadu.
• Gdy chory zachłysnął się płynem, jedzeniem lub wymiotami.
• Wtedy gdy chory zgłasza zaburzenia widzenia.
• Gdy chory zgłasza nasilony i postępujący ból głowy, który nie ustępuje po okresie odpoczynku po napadzie.
• Jeśli chory nie odzyskuje przytomności.
• Gdy napad wydarzył się na basenie i istnieje prawdopodobieństwo, że chory zachłysnął się wodą.

Co zwiększa ryzyko ataku padaczki u osób chorych na tę chorobę

• Światło: fotostymulacja, zmienne bodźce świetlne, np. pulsujące światło na dyskotece, migające drzewa za szyba jadącego samochodu lub pociągu, migotanie światła na wodzie w słoneczny dzień, refleksy słoneczne na śniegu. Aby temu zaradzić, chory może nosić okulary słoneczne z niebieskimi szkłami lub zasłonić jedno oko. Ważne jest także oglądanie telewizji w dobrze oświetlonym pomieszczeniu (korzystne jest ustawienie świecącej lampki za telewizorem) z większej odległości od ekranu i używanie pilota do zmiany kanałów
• Stres, zmęczenie,
• Silne poczucie głodu
• Miesiączka
• Picie alkoholu
• Używanie substancji psychoaktywnych
• Nieregularne przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródła:

1. mp.pl
2. Materiały prasowe ze spotkania „Milion osób niewidocznych dla systemu. Porozmawiajmy o pacjentach z padaczką oraz ich opiekunach” zorganizowanego 12 lipca 2019 przez Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia.
3. Poradnik Epichool” „Uczeń chory na padaczkę. Jak wspierać jego edukację, rozwój i zdrowie. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców” pod redakcją Agnieszki Małkowskiej- Szkutnik i Barbary Woynarowskiej w Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego.