Dysfagia czyli zaburzenia połykania pojawiają się w przebiegu wielu chorób, między innymi o podłożu neurologicznym. Dysfagia dotyka także osób w podeszłym wieku. Dlaczego na zaburzenia połykania należy reagować? Ponieważ mogą wywołać wiele groźnych powikłań, między innymi niedożywienie, zachłystowe zapalenie płuc, gwałtowną utratę masy ciała.

  • Bezpieczeństwo i efektywność połykania w pacjentów z dysfagią.
  • Proste sposoby na zmianę konsystencji posiłku.
  • Kiedy rozważać włączenie terapii żywieniowej?

Dysfagia wiąże się również z wielkim dyskomfortem i cierpieniem dla pacjenta. Wydłuża posiłki, czyniąc je wyczerpującymi. Powoduje lęk przed zachłyśnięciem. Czyni jedzenie krępującym dla pacjenta. Tymczasem wiele tych niedogodności można niwelować lub im zapobiegać. Jak?

Efektywne żywienie pacjenta z dysfagią: na co zwrócić uwagę?

Aby żywienie pacjenta było efektywne, trzeba wziąć pod uwagę dwie kluczowe kwestie:

  1. Bezpieczeństwo połykania – a na nie ma wpływ konsystencja posiłku. Warto więc zdefiniować, które konsystencje i jaką gęstość płynów pacjent może połykać bez ryzyka ich aspiracji. Specjaliści dysponują odpowiednimi testami, które pomogą to ustalić. Cenne w tej materii są także spostrzeżenia chorego i jego bliskich.
  2. Efektywność połykania – dieta pacjenta z dysfagią powinna być skomponowana w taki sposób, aby w miarę komfortowo, w rozsądnym czasie i bez nadmiernego wysiłku zaspokoić potrzeby energetyczne i zapotrzebowanie na składniki odżywcze pacjenta. W tym wypadku nieocenione będą spostrzeżenia pacjenta i opiekuna dotyczące czasu posiłku, komfortu przyjmowania konkretnych potraw, zaobserwowanie, ile czasu zajmuje przyjęcia kęsa posiłku. Warto to zapisywać, aby mieć punkt odniesienia w przypadku próby oceny czy zaburzenia połykania się nasilają.

– Jeżeli połknięcie pojedynczego kęsa zajmuje więcej niż 10 s i/lub posiłek jednorazowo trwa ponad godzinę, takie połykanie uważa się za niefunkcjonalne i jest wskazaniem do żywienia lub dożywiania alternatywną drogą – tłumaczą uznani specjaliści, autorzy artykułu “Leczenie żywieniowe w neurologii – stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów”.

Konsystencja posiłków

Pacjentom z dysfagią niektóre konsystencje nie służą. Np. z uwagi na ryzyko zachłyśnięcia się. Warto zastanowić się nad tym, które potrawy z menu pacjenta nastręczają szczególnych trudności choremu i eliminować je z diety lub – w miarę możliwości – zmieniać ich konsystencję na bardziej przyjazną choremu.
Zazwyczaj największym wyzwaniem dla chorego są płyny i pokarmy stałe wymagające gryzienia.

Płyny – jak podawać płyny przy dysfagii

Pragnienie jest jedną z podstawowych potrzeb fizjologicznych, a odpowiednie nawodnienie pacjenta jest bardzo ważne dla rokowań. Tymczasem dla pacjentów z dysfagią napicie się wody bywa bardzo problematyczne. Dlaczego? Połknięcie płynu wymaga od pacjenta szybszej, sprawniejszej reakcji, której z powodu dolegliwości jego ciało nie jest w stanie sprostać.

Gdy zatem problematyczne staje się wypicie wody, mleka, herbaty, itp., warto zastanowić się jak nadać płynom konsystencję pitnego miodu lub nektaru. Na rynku dostępne są specjalne zagęstniki. To jednak dość drogie rozwiązanie. Niektórzy zagęszczają płyny skrobią ziemniaczaną, ale z kolei to rozwiązanie – choć ekonomiczne – ma swoje mankamenty. Skrobia ziemniaczana zmienia smak napoju, poza tym dodana do płynu nie zachowuje stabilności zagęszczenia.

Czytaj także: Zaburzenia połykania czyli dysfagia. Sposób na podawanie płynów

Pokarmy wymagające gryzienia i żucia

Stanowią one szczególne wyzwanie dla osób z dysfagią, a także osób z istotnymi ubytkami uzębienia. Na szczęście pokarmy o stałej konsystencji stosunkowo łatwo zaadaptować do potrzeb chorego. Jeśli nie wystarczy ich drobne krojenie lub miażdżenie, sprawę załatwia zblendowanie do konsystencji pure.

Medyczne leczenie żywieniowe

Czasami, mimo wysiłków, modyfikacji konsystencji i charakteru posiłków pacjentowi i tak nie udaje się pokryć zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. Wówczas wskazane jest stosowanie medycznego leczenia żywieniowego.

Żywienie medyczne obejmuje szereg możliwości terapii żywieniowej. Od doustnych preparatów w postaci suplementów diety, poprzez żywienie drogą dojelitową (enteralne) i żywienie pozajelitowe (parenteralne).

Tak zwana żywność specjalnego przeznaczenia medycznego ma specjalny, przetworzony skład. Powinna być stosowana po konsultacji i pod kontrolą lekarza u tych pacjentów, u których proces prawidłowego odżywienia z powodów medycznych nie może być przeprowadzony tradycyjnie. Wskazaniem do włączeniu żywności specjalnego przeznaczenia medycznego do diety pacjenta są:

  • spodziewany brak możliwości zastosowania diety doustnej przez ponad 5 dni;
  • niedożywienie;
  • brak możliwości utrzymania dziennego spożycia pokarmów ponad 60% zalecanej normy dłużej niż 10 dni.

Czytaj także: Dysfagia czyli zaburzenia połykania w chorobach neurologicznych

Źródła:
  1. Leczenie żywieniowe w neurologii – stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów, Część I. Zasady ustalania wskazań do leczenia żywieniowego, Stanisław Kłęk, Beata Błażejewska-Hyżorek, Anna Czernuszenko, Anna Członkowska, Danuta Gajewska, Aleksandra Karbowniczek, Lilia Kimber-Dziwisz, Danuta Ryglewicz,
    Iwona Sarzyńska-Długosz, Halina Sienkiewicz-Jarosz, Tomasz Sobów, Jarosław Sławek.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.

Jeśli jesteś zainteresowany otrzymywaniem informacji o nowych publikacjach - zapisz się do naszego newslettera.