Epidemia koronawirusa w Polsce: zalecenia postępowania w leczeniu żywieniowym – dojelitowym i pozajelitowym w warunkach domowych

Niniejszy dokument powstał w oparciu o dotychczasowe doświadczenia podczas trwania epidemii koronawirusa SARS-COV-2, będzie on podległ ocenie i ewentualnej modyfikacji w miarę zdobywania doświadczenia z tą chorobą.

Zalecenie1:

Zgodnie z zasadami przeciwepidemicznymi należy ograniczać do niezbędnego minimum kontakt pacjenta i jego opiekunów z osobami trzecimi (w tym z personelem medycznym).

Pacjenci kwalifikowani do leczenia żywieniowego są szczególnie narażeni na zakażenie i ciężki przebieg COVID-19 ze względu na obniżoną odporność z powodu

• choroby podstawowej
• niewydolności przewodu pokarmowego i jego następstw
• stosowanego leczenia.

Zalecenie 2:

Kwalifikacja do: żywienia dojelitowego w warunkach domowych powinna obejmować tę samą populację pacjentów jak do tej pory, Natomiast do żywienia pozajelitowego w warunkach domowych powinna w pierwszej kolejności obejmować pacjentów rokujących długotrwałe przeżycie.

Ze względu na ograniczone możliwości hospitalizacji pacjentów w przypadku powikłań należy racjonalizować przyjęcia chorych do leczenia w warunkach domowych. W przypadku pacjentów w stanie terminalnym, decyzję o włączeniu do żywienia pozajelitowego każdorazowo powinno się podejmować w oparciu o indywidualną analizę przypadku. Pacjentów nie rokujących długiego przeżycia, w tym chorych z nieuleczalną chorobą nowotworową, wymagających żywienia pozajelitowego, powinno się kierować do objęcia opieką w hospicjum stacjonarnym lub do zakładów opiekuńczo-leczniczych.

Zalecenie 3:

Każdy pacjent przed przyjęciem na oddział szpitalny w celu inicjacji żywienia pozajelitowego, który wcześniej był hospitalizowany w innym szpitalu lub na innym oddziale szpitalnym, musi być poddany testowi w kierunku zakażenia wirusem SARS-CoV 2

Pacjenci kierowani do leczenia żywieniowego pozajelitowego są najczęściej w stopniu znacznym niedożywieni. Wielu z nich poddawanych jest leczeniu immunosupresyjnemu, co powoduje, że należą do grupy najwyższego ryzyka zakażenia wirusem SARS-COV2. Chorzy mogą stanowić także potencjalne źródło zakażenia dla innych pacjentów oraz personelu medycznego oddziałów szpitalnych. Należy ograniczyć do minimum ryzyko wystąpienia zakażenia wirusem SARS-COV-2 na oddziałach szpitalnych inicjujących żywienie pozajelitowe. Ze względu na ich unikalność, specyfikę a także ponoszenie odpowiedzialności za dużą liczbę chorych leczonych żywieniowo w warunkach domowych. W przypadku konieczności zastosowania kwarantanny w ośrodku pozostaliby bez opieki. Zakażenie lekarzy i pielęgniarek specjalizujących się w leczeniu żywieniowym pozajelitowym praktycznie zamyka dostęp do tej metody leczenia dla pacjentów z obszaru całego województwa.

Zalecenie 4:

Wykonanie testu w kierunku zakażenia wirusem SARS-CoV 2 musi być przeprowadzone bezwzględnie również u chorych, którzy: mają dodatni wywiad epidemiologiczny lub mają objawy zakażenia wirusem SARS-CoV 2, u pacjentów leczonych żywieniowo pozajelitowo w warunkach domowych objawy zakażenia odcewnikowego należy różnicować z zakażeniem wirusem SARS-CoV 2

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3.

Zalecenie 5:

Pacjent (nie leczony dotychczas żywieniowo) z dodatnim wynikiem w kierunku zakażenia wirusem SARS-CoV 2, który wymaga leczenia żywieniowego, musi być leczony w szpitalu zakaźnym jednoimiennym lub na oddziale zakaźnym lub w oddziale profilowym zabezpieczającym pacjentów COVID-19 lub szpitalu przekształconym w izolatorium w porozumieniu i we współpracy z personelem ośrodka leczenia żywieniowego. Miejsce leczenia jest uzależnione od stanu klinicznego pacjenta oraz możliwości prowadzenia leczenia żywieniowego na danym oddziale.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3

Zalecenie 6:

Kwalifikacja do leczenia żywieniowego w warunkach domowych pacjentów z aktywnym zakażeniem wirusem SARS-CoV 2 jest w większości przypadków niemożliwa, ze względu na konieczność włączenia w ten proces wielu osób i wysokie ryzyko zakażenia personelu medycznego.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3.

Zalecenie 7

W przypadku pacjentów z zakażeniem wirusem SARS-CoV 2, u których konieczne jest leczenie żywieniowe, zaleca się prowadzenie terapii żywieniowej w oddziale zabezpieczającym pacjentów z COVID-19, a wdrożenie leczenia żywieniowego w warunkach domowych może nastąpić dopiero po uzyskaniu ujemnego wyniku wymazu w kierunkuSARS-CoV2 u chorego oraz opiekunów.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3

Zalecenie 8

Pacjent leczony żywieniowo z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV2 (dodatni wywiad epidemiologiczny, objawy zakażenia) do czasu uzyskania wyniku badania w kierunku zakażenia wirusem SARS-CoV2 musi być izolowany. W zależności od stanu chorego izolacja powinna odbywać się w domu lub w izolatorium szpitala prowadzącego leczenie żywieniowe. Jeśli pierwszy uzyskany wynik testu jest ujemny, dalsze leczenie pacjenta powinno się nadal odbywać w izolacji domowej lub w izolatorium szpitala. Aż do czasu wykonania powtórnego badania w kierunku zakażenia wirusem SARS-COV 2 po tygodniu. W przypadku drugiego wyniku dodatniego, w zależności od stanu chorego, dalsze leczenie żywieniowe pacjenta musi być kontynuowane w warunkach szpitala zakaźnego jednoimiennego lub na oddziale zakaźnym lub na oddziale profilowym zabezpieczającym pacjentów COVID-19 lub w szpitalnym izolatorium i prowadzone we współpracy z personelem ośrodka leczenia żywieniowego.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3

Zalecenie 9

W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się zdalną kwalifikację do leczenia żywieniowego dojelitowego w warunkach domowych u dorosłych.

Warunki wykonania zdalnej kwalifikacji do żywienia dojelitowego w warunkach domowych

1. Pacjent hospitalizowany w oddziale szpitalnym z powodu choroby podstawowej (niezależnie od profilu) zostaje zgłoszony przez lekarza prowadzącego do Ośrodka Leczenia Żywieniowego. Podczas hospitalizacji  wykonuje się ocenę stanu odżywienia, wytwarza się dostęp do przewodu pokarmowego, komplet badań metabolicznych. Ponadto dobiera się   program żywienia oraz rozpoczyna podaż diety przemysłowej.
2. Pacjenta lub jego opiekuna przeszkala się w zakresie opieki nad dostępem do przewodu pokarmowego oraz podawania diety przemysłowej w zakresie pozwalającym na realizację leczenia żywieniowego w domu. Wszystkie powyższe czynności  koordynuje personel Ośrodka Leczenia Żywieniowego.
3. Po zdalnej kwalifikacji pacjent otrzymuje z Ośrodka Leczenia Żywieniowego diety i osprzęt do podaży na krótki okres.
4. Po uzyskaniu przez chorego i jego opiekuna lub chorego i jego członków rodziny/ogniska domowego ujemnych wymazów w kierunku wirusa SARS-CoV2, odbywa się planowa wizyta kwalifikacyjna.

Zalecenie 10:

Szkolenie opiekunów pacjentów leczonych żywieniowo przeprowadzane jest poza oddziałem szpitalnym, w poradni leczenia żywieniowego lub w domu pacjenta.

W stanie epidemii obowiązuje całkowity zakaz wchodzenia do szpitali osób innych niż personel i pacjenci.

Zalecenie 11:

W przypadku pracy z pacjentem lub jego opiekunem, u których jest ujemny wywiad epidemiologiczny, rekomendujemy zastosowanie w trakcie wizyty lekarskiej, wizyty pielęgniarskiej oraz podczas edukacji pacjenta i/lub opiekuna u personelu medycznego następujących środków ochrony indywidualnej:

• maska chirurgiczna lub maska FFP2
• rękawice jednorazowe
• minimalnie jednorazowy fartuch z długim rękawem

Opcjonalnie:

• jednorazowego wodoodpornego fartucha z długim rękawem (np. chirurgicznego) lub kombinezontypu 4-B lub wyższego
• gogli lub okularów ochronnych lub przyłbicy ochronnej
• czepka chirurgicznego

Pacjent i opiekunowie powinni mieć w trakcie wizyty maseczkę (zalecana chirurgiczną).

Zalecenie 12:

W przypadku pracy z pacjentem leczonym żywieniowo z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem SARS CoV2, rekomendujemy zastosowanie w trakcie wizyty lekarskiej, wizyty pielęgniarskiej oraz podczas edukacji pacjenta i/lub opiekuna u personelu medycznego następujących środków ochrony indywidualnej:

• Maski FFP2 lub FFP3 (z zastawką lub bez)
• Gogli/okularów ochronnych lub przyłbicy ochronnej
• Jednorazowego mundurka flizelinowego oraz jednorazowego wodoodpornego fartucha z długim rękawem (np. chirurgicznego); w celu ochrony ciała lub kombinezonu typu 4-B lub wyższego dwóch par rękawic
• Jednorazowych ochraniaczy na buty
• jednorazowego czepka lub kapturoczepka
• Personel wymagający korekty wzroku powinien nosić okulary, a nie szkła kontaktowe.
• Pacjent i opiekunowie powinni mieć założoną w trakcie wizyty maseczkę chirurgiczną.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu nr 3.

Zalecenie 13:

Pobieranie i wykonywanie badań powinno się ograniczyć do minimum. W czasie trwania epidemii powinny być wykonywanie niezwłocznie tylko badania zlecone z powodu powikłań metabolicznych lub septycznych leczenia żywieniowego.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu 1.

Zalecenie 14:

Wizyty kontrolne u pacjentów stabilnych metabolicznie powinny zostać odroczone w czasie lub przeprowadzone w formie telekonsultacji.

UZASADNIENIE: Jak w zaleceniu 1.

Należy dążyć do ograniczenia do minimum kontaktów pacjenta z osobami z zewnątrz.

Zalecenie 15:

W trakcie przygotowywania dostawy sprzętu lub/oraz diet oraz mieszanin żywieniowych dla pacjenta zaleca się, aby personel pracował w maseczce chirurgicznej i rękawicach jednorazowych.

Zalecenia16:

W trakcie dostaw sprzętu, diet przemysłowych a także mieszanin żywieniowych należy ograniczyć kontakt pacjenta/opiekuna z kurierem do całkowitego minimum. Njlepiej nie kontaktować się w ogóle. Odbierać przesyłki pozostawione pod drzwiami/ bramie/ przy wejściu/ itp. po opuszczeniu tego miejsca przez kuriera.

Zalecenie 17:

W razie konieczności kontaktu z opiekunem/pacjentem odbierającym dostawę, kurier powinien używać następujących środków ochrony osobistej: maska chirurgiczna lub maska FFP2, oraz rękawic jednorazowych (zmienianych każdorazowo). Podczas odbierania dostawy pacjent lub opiekun powinien używać maseczki chirurgicznej oraz rękawiczek jednorazowych.

Zalecenie 18:

Z powodu maksymalnego ograniczenia kontaktów podczas dostaw środków medycznych do domu pacjenta, dopuszczalny jest brak osobistego podpisu odbiorcy (pacjenta/opiekuna) na Kartach Dostaw. Na czas epidemii akceptowanym potwierdzeniem wykonania dostawy jest zaświadczenie osoby dostarczającej fizycznie produkty do leczenia żywieniowego.
NFZ dopuszcza ten sposób postępowania pod warunkiem uzupełnienia brakujących podpisów w późniejszym czasie po zakończeniu pandemii.

Zalecenie 19:

Zabezpieczanie dostaw sprzętu, diet przemysłowych oraz mieszanin żywieniowychdla pacjentaz podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV2.

1. Personel jednostki – w tym kurier – powinno się przeszkolić w kierunku zachowania zasad ograniczania ryzyka przenoszenia infekcji.
2. Dostawę preparatów/sprzętu powinien poprzedzać wywiad epidemiologiczny. Dotyczący zarówno pacjenta, jak i opiekuna. Wykonany przez członka zespołu poradni żywieniowej telefonicznie. Ewentualnie status pacjenta powinno się sprawdzić w EWUŚ kwarantanna.
3. Transport odbywa się po kontakcie telefonicznymw konkretnych ramach czasowych.
4. W trakcie dostawy należy ograniczyć do minimum czas kontaktu kuriera z pacjentem i/lub opiekunem, najlepiej nie kontaktować się w ogóle
5. Kurier powinien używać następujących środków ochrony osobistej: maska FFP2 lub wyższa oraz rękawic jednorazowych (zmienianych każdorazowo). Jeżeli transport wymaga kontaktu z pacjentem lub jego opiekunem to dostawca powinien się zabezpieczyć jak w zaleceniu 11 lub 12
6. Jeżeli to możliwe kurier dostarcza środki medyczne oraz sprzęt w umówione miejsce. Np. pod drzwi domu/mieszkania pacjenta lub pod bramę. Natomiast pacjent zabiera dostawę po oddaleniu się kuriera.
7. Podczas odbierania dostawy pacjent lub opiekun powinien używać maseczki chirurgicznej oraz rękawiczek jednorazowych.
8. Potwierdzeniem dostawy jest zaświadczenie osoby dostarczającej fizycznie produkty do leczenia żywieniowego na Kartach Dostaw.

Zalecenie 20:

Informacje dla pacjenta, opiekuna (transport).

1. Po ustaleniu zapotrzebowania na dietę skontaktuj się z pielęgniarką, lekarzem, apteką celem przeprowadzenia wywiadu epidemiologicznego.
2. Koniecznie poinformuj członków zespołu poradni leczenia żywieniowego o: dozorze epidemiologicznym kwarantannie, objawach zakażenia (gorączka, kaszel, duszność bóle mięśniowe lub inne objawy nowe) lub ew. potwierdzonej infekcji COVID-19 u pacjenta lub opiekuna.
3. Dla własnego dobra zawsze umawiaj z kurierem dostawy telefonicznie na konkretną godzinę, aby zminimalizować czas kontaktu.
4. Przygotuj się na odbiór dostawy, aby zminimalizować czas kontaktu z kurierem.
5. Poproś kuriera, aby pozostawił dostawę pod drzwiami, aby nie mieć bezpośredniego kontaktu z dostarczającym.
6. Przenoś i otwieraj opakowania w maseczce i rękawicach jednorazowych.
7. Po otwieraniu lub przenoszeniu opakowań z dostarczoną dietą/mieszaniną żywieniową/sprzętem zdejmij rękawice a także  umyj dokładnie ręce. Minimum przez 30 sekund.

Zalecenie 21:

Działalność poradni leczenia żywieniowego powinno się ograniczyć do niezbędnego minimum. Czyli do przypadków wymagających niezwłocznej interwencji. Wszystkie czynności administracyjne powinny być wykonywane zdalnie. Personel powinien pracować rotacyjnie, tak aby nie dochodziło do osobistego kontaktu pomiędzy poszczególnymi zmianami.

Należy ograniczać liczbę osób przebywających na raz w pomieszczeniach poradni. Dlatego powinno się wprowadzić system pracy rotacyjnej. Tzn. pracownicy do poradni przychodzą na zmianę tak, aby na raz przebywało jak najmniej osób. Dodatkowo poszczególne zmiany nie powinny się ze sobą kontaktować fizycznie. To zabezpiecza przed ewentualnym rozprzestrzenianiem się zakażenia. A także umożliwia ciągłość pracy poradni. Maksymalnie powinno się wykonywać czynności zdalnie z domu. Ponieważ zmniejsza to ilość osób potrzebnych do funkcjonowania poradni.

Zalecenie 22

Możliwe jest czasowe zamknięcie stacjonarnych poradni, w sytuacji jeśli cały personel wykonuje pracę zgodnie z harmonogramem, ale w trycie zdalnym.

Pracownicy realizujący wizyty u pacjentów w trybie teleporady lub porady telefonicznej,  mogą pracować z domu. Praca zdalna zwiększa bowiem bezpieczeństwo odizolowanego personelu. Oczywiście w przypadku konieczności wizyty wymagającej osobistej obecności personelu medycznego, powinno się ją zrealizować  w domu pacjenta lub – jeśli to możliwe – w Ośrodku Leczenia Żywieniowego.

Zalecenie 23

Poradnie żywieniowe mogą zabezpieczyć świadczenia dodatkowe w aktualnie dostępnych i bezpiecznych dla pacjentów szpitalach. Znajdujących się w takiej odległości od ośrodka, która umożliwia bezpieczny i szybki transport pacjenta.

W aktualnej sytuacji epidemii, szpitale funkcjonują w trybie ostrodyżurowym. Zatem część z nich pełni funkcje szpitali jednoimiennych lub profil ich działalności zmienił się w ostatnim czasie ze względu na nowe niezaspokojone potrzeby zdrowotne pacjentów z COViD-19. Część z tych jednostek wypowiedziało umowy ambulatoryjnym poradniom żywieniowym. A część nie jest w stanie ich realizować w dotychczasowym kształcie. Poradnie Leczenia Żywieniowego powinny mieć możliwość zabezpieczenia świadczeń dodatkowych. Oczywiście  w aktualnie dostępnych i bezpiecznych dla pacjentów szpitalach. Bez względu na administracyjne granice województw.

Źródła:

1. https://polspen.pl/assets/public/aktualnosci/covid/zalecenia-domowego-zywienia-podczas-epidemii-sars-cov2.pdf

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.