Dyzartria w stwardnieniu zanikowym bocznym (SLA)
Gdy chory na stwardnienie zanikowe boczne (SLA) zaczyna mieć kłopoty z mówieniem to znak, że czas najwyższy, aby poszukać pomocy specjalisty: logopedy lub neurologopedy, których wiedza i doświadczenie pomogą maksymalnie opóźnić narastanie dyzartrii.
Dyzartria – niezdolność do wyraźnego wypowiadania się
Dyzartria jest jednym z zaburzeń mowy. W dosłownym tłumaczeniu z języka greckiego oznacza niezdolność do wyraźnego wypowiadania się. U przyczyn dyzartrii leży uszkodzenie ośrodków i dróg unerwiających aparat mówienia, występujących mimo poprawnego planu mowy. Dyzartria jest związana z nieodpowiednią pracą nerwów czaszkowych unerwiających struktury jamy ustnej, podniebienia, gardła i szyi, co może łączyć się również z trudnościami w jedzeniu, przełykaniu pokarmów i ślinieniem się, tj. dysphagią. Upraszczając, osoba dotknięta dyzartrią doskonale wie, co i jak chce powiedzieć, lecz z powodu utraty pełnej kontroli nad mięśniami artykulacyjnymi (mięśniami języka, podniebienia, gardła, krtani) nie jest w stanie tego zrobić poprawnie. Dyzartria jest dla chorego trudna do zaakceptowania, gdyż skutecznie utrudnia komunikację z najbliższymi, mówienie o własnych potrzebach itp.
Dyzartrią bywają dotknięci pacjenci borykający się ze stwardnieniem zanikowym bocznym (SLA).
– Podstawowym mechanizmem powstawania dyzartrii są zakłócenia w napięciu, kontroli i koordynacji mięśni, biorących udział w procesie mówienia. Nieprawidłowa praca mięśni powoduje dysfunkcje wszystkich trzech elementów wchodzących w skład narządu mowy: układu oddechowego, aparatu fonacyjnego i artykulacyjnego – tłumaczy Ewa Tomecka, autorka artykułu „Kiedy milczenie przestaje być złotem… czyli to i owo o DYZARTRII”.
Objawy dyzartrii
O nieprawidłowościach aparatu mowy, występujących w dyzartrii świadczą różnorodne objawy takie jak:
- spłycenie oddechu
- niedostosowanie głębokości wdechu do przewidywanej długości wypowiedzi
- mówienie na wdechu
- nabieranie powietrza w nieodpowiednim momencie.
- upośledzone ruchy języka, warg, podniebienia, żuchwy, policzków
- zaburzenia czucia w obrębie tych struktur
- zaburzenia możliwości głosowych czy fonacyjnych (np. trudność kontroli wysokości tonu i głośności wypowiedzi, zaniki głosu).
Logopeda i neurologopeda
Zaobserwowanie takich objawów jest wskazaniem do poszukania porady specjalisty: logopedy lub neurologopedy. Specjaliści potrafią znaleźć takie formy terapii, które maksymalnie opóźnią progresję objawów dyzartrii.
Nasilenie objawów dyzartrii
Nasilenie objawów dyzartrii w przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego bywa różne. Od drobnych kłopotów, po problemy z nadawaniem mowy utrudniające lub uniemożliwiające zrozumienie chorego. Narastająca dyzartria może doprowadzić do anartrii – zupełnej utraty zdolności artykułowania mowy.
Dyzartria u chorych na SLA
Dyzartria w przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego jest pokłosiem stopniowego obumierania neuronów odpowiadających za prawidłowe przewodzenie impulsów do narządów mowy. Kłopoty z ich unerwieniem zaburzają pracę mięśni koniecznych do artykułowania dźwięków.
– Bardzo często pierwszym objawem zaburzeń mowy w dyzartrii jest chrypka. Głos chorego staje się nosowy, szorstki i obniżony, a mowa spowolniała i przerywana. Często pojawiają się również tzw. zaburzenia prozodii, czyli akcentu, rytmu, intonacji i tempa mowy – tłumaczy w cytowanym tekście Ewa Tomecka. Kłopoty z mową nie oznaczają jednak kłopotów z poprawnym formułowaniem myśli. To pozostaje bez zarzutu. Pacjent dotknięty dyzartrię rozumie mowę, potrafi w myśli ułożyć poprawne zdanie, problemy dotyczą ruchowego aspektu mowy, związanego z poprawnym formułowaniem dźwięków, nadawaniem im pożądanej intonacji itp.
– Najnowsze badania pokazują jednak, że u około połowy chorych na SLA równolegle z dyzartrią mogą występować również zaburzenia poznawcze, które dotyczą pamięci, intelektu, a więc również i mowy – zaznacza Ewa Tomecka. W przypadku zaburzeń poznawczych u chorego konsultacja logopedyczna lub neurologopedyczna może się okazać niewystarczająca. Z problemami poznawczymi mierzą się inny specjaliści: neurolog i psychiatra.
Rodzaje dyzartrii w SLA
Dyzartryczne zaburzenia mowy mają pewną typologię. W przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego (SLA) dyzartrie może mieć charakter:
- spastyczny – występuje w typie kończynowym SLA. Charakterystyczne jest, że głos pacjenta staje się zdławiony, beczący, napięty, obniżony i monotonny. Mogą pojawić się również chrząknięcia wysiłkowe na końcu wypowiedzi.
- wiotki – głos chorego staje się nosowy, może być cichy o głośnym wdechu; wypowiadane frazy stają się krótsze, a artykulacja spółgłosek niedokładna
- mieszany – łączy charakterystyczne cechy obu powyższych.
Źródła:
- Kiedy milczenie przestaje być złotem, czyli to i owo o dyzartrii, Ewa Tomecka
Czytaj także: Dyzartria – gdy aparat mowy nie działa prawidłowo
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.