Dysfagia czyli zaburzenia połykania w chorobach neurologicznych

Dysfagia, czyli zaburzenia połykania, dotyka wielu pacjentów z chorobami neurologicznymi. Jakie są jej objawy, jak wygląda badanie dysfagii i  jakie są niebezpieczeństwa związane z zaburzeniami połykania?

• Objawy dysfagii
• Przyczyny dysfagii
• Na czym polega badanie pacjenta z dysfagią?
• Dysfagia – testy podawania płynów i posiłków
• Badania zlecane przy dysfagii

Zazwyczaj dopóty, dopóki nie zaczynamy mieć kłopotów z połykaniem, nie zastanawiamy się, jak skomplikowany to proces. Przełknięcie kęsa potrawy wymaga koordynacji pracy wielu mięśni, a także prawidłowego impulsu z układu nerwowego, który pozwoli te mięśnie skoordynować.
Sam akt połykania również jest dosyć skomplikowany i składa się z fazy ustnej, gardłowej i przełykowej. Tylko początek tej czynności jest zależny od woli. Zaburzenia połykania, czyli dysfagia, o podłożu neurogennym dotyczy fazy ustnej i gardłowej przełykania.

Zaburzenia połykania są dość groźną dolegliwością. Dysfagia może być bowiem przyczyną zachłystowego zapalenia płuc, a także odwodnienia czy niedożywienia. Zdarza się bowiem, że pacjenci dotknięci dysfagią unikają jedzenia i przyjmowania płynów.  Cichymi towarzyszami dysfagii są lęk, depresja a także wykluczenie społeczne.

Objawy dysfagii

Problemy z przełykaniem na tle zaburzeń pracy układu nerwowego objawiają się:

• trudnościami w połykaniu pokarmu
• krztuszeniem się i kaszlem podczas połykania
• nadmiernym ślinieniem się z powodu niezdolność do przełknięcia śliny
• uczuciem zalegania pokarmu w gardle;
• cofaniem się pokarmu lub płynów przez nos.

Dysfagia może się pojawić w przebiegu wielu chorób o podłożu nerwowym. Należą do nich:

• udar mózgu
• choroba Parkinsona
• choroba Alzheimera
• stwardnienie rozsiane – SM
• stwardnienie zanikowe boczne – SLA
• urazy mózgu
• zespół Guillaina-Barrégo
• polyneuritis cranialis
• zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego
• ataksje rdzeniowo-móżdżkowe
• rdzeniowy zanik mięśni – SMA
• miastenia
• zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe,
• wtrętowe zapalenie mięśni
• dystrofie mięśniowe, np. dystrofia miotoniczna, oczno-gardłowa
• nowotwory mózgu.

Przyczyny dysfagii

Zaburzenia połykania może spowodować szereg czynników. Poniżej wymieniamy najważniejsze:

• zespół opuszkowy i zespół rzekomoopuszkowy
• uszkodzenia nerwów czaszkowych
• zaburzenia transmisji nerwowo-mięśniowej
• osłabienie siły mięśniowej
• zaburzenia ruchowe takie jak dystonia
• zaburzenia precyzji a także planu ruchu, koordynacji poszczególnych faz połykania czy zaburzenia koordynacji połykania  oddychania
• nieprawidłowa postawa chorych związana ze schorzeniami układu nerwowego,
• zaburzenia funkcji poznawczych.

Na czym polega badanie pacjenta z dysfagią?

Przede wszystkim pacjent lub jego opiekun powinni opowiedzieć lekarzowi dokładnie na czym polegają problemy z przełykaniem. W badaniu neurologicznym pacjenta z dysfagią lekarz skupia się na

• zbadaniu symetrii twarzy
• bada symetrię języka, jego ruchomość
• sprawdza zanik mięśni oraz fascykulacje
• bada ustawienie i ruchomość podniebienia
• sprawdza odruchy podniebienne i gardłowy
• a także obecność ruchów mimowolnych w obrębie twarzy,

Znaczenie mają także zaburzenie mowy, przede wszystkim dyzartria.

Czytaj także: Dyzartria – gdy aparat mowy nie działa prawidłowo

Dysfagia – testy podawania płynów i posiłków

Dysfagię można stwierdzić podczas testu płynów obojętnych. Polega on na obserwacji pacjenta po podaniu 90 ml wody. Gdy pacjent krztusi się, kaszle, a także gdy występują zaburzenia koordynacji między połykaniem a oddychaniem powinno się wykonać dodatkowo pomiar pulsoksymetrem.

Sprawność jedzenia u pacjenta ocenia się za pomocą testów, np. Testu Oceny Procesu Jedzenia.

Badania zlecane przy dysfagii

Badanie, które lekarz może zlecić pacjentowi z dysfagią:

• wideoendoskopowe badanie połykania
• endoskopia
• wideofluoroskopia
• scyntygraficzne badanie motoryki przełyku
• pH-metria
• manometria przełyku
• pomiar impedancji
• badanie endosonograficzne.
• biopsja
• tomografia komputerowa
• rezonans magnetyczny głowy
• elektromiografia
• elektroneurografia.

Czytaj także: Zaburzenia połykania czyli dysfagia. Sposób na podawanie płynów

Źródła:

1. „Zaburzenia połykania w chorobach układu nerwowego — diagnostyka i leczenie” – Sławomir Budrewicz, Natalia Madetko, Magdalena Koszewicz

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.