Choroba otępienna – komunikacja z chorym

Choroba otępienna, na pewnym etapie rozwoju coraz bardziej upośledza zdolność chorego do komunikacji ze światem. To potencjalne zarzewie niepotrzebnych konfliktów, nerwów, frustracji.

Zdolność formułowania myśli w słowa jest dla człowieka tak naturalna, że często nie zdajemy sobie sprawy, jak istotna i wartościowa jest ta umiejętność. Do momentu, gdy z różnych przyczyn zostajemy jej pozbawieni. Jedną z takich sytuacji jest choroba otępienna.

Formułowanie komunikatów i ich rozumienie – filary komunikacji

W miarę rozwoju choroby otępiennej i pogarszania się stanu zdrowia chorego, zdolność sprawnego komunikowania myśli i potrzeb staje się coraz trudniejsza. Chory gubi słowa, zdarza się, że może mylić ich znaczenie. Urywa zdania w pół słowa czy po wielokroć powtarza te same informacje. Z czasem wypowiedzi osoby z chorobą otępienną stają się coraz mniej składne. Rodzi to pierwszy problem – ze zrozumieniem chorego. Otoczenie niejednokrotnie musi domyślać się, co chciał powiedzieć chory.

Problemy z komunikacją osoby z chorobą otępienną dotyczą również zrozumienia otoczenia. Bliscy czują się nierozumiani. Często nie dostają odpowiedzi na precyzyjnie zadawane pytania, a jeśli już to bywają one nielogiczne, nieskładne, splątane.

Niezrozumienie – droga do frustracji

Brak możliwości sprawnego porozumienia się to prosta droga do frustracji. Z kolei od niej już blisko do kłótni, konfliktów, wybuchów, które w tej sytuacji nie służą ani choremu, ani jego bliskim czy opiekunom. Szczególnie, że to efekt choroby. Braku porozumienia nikt nie jest winien i nie ma ono niczego wspólnego ze złą wolą.

Jak sobie radzić?

Specjaliści twierdzą, że w kontakcie z chorym warto postawić na komunikację niesłowną, mimikę, gesty, czytelne dla chorego proste sygnały, jak uśmiech czy dotyk. Warto nad nimi pracować, choć szczególnie dla bardziej powściągliwych z natury osób nauczenie się czytelnej gestykulacji może być pewnym wyzwaniem. Niewerbalna komunikacja nie zastąpi co prawda słów, ale jest w komunikacji z osobą dotkniętą chorobą otępienną pomocna.

Zasady komunikacji z chorym dotkniętym otępieniem opracowane przez Fundację Damy Radę

1. Bardzo ważna jest stymulacja aktywności językowej – zachęcanie do rozmów na tematy przystępne i atrakcyjne dla chorego, np. mogą się sprawdzić tematy dotyczące wspomnień z przeszłości.
2. Łatwiej będzie się porozumieć, gdy otoczenie będzie temu sprzyjać. Należy unikać hałasów i rozpraszaczy takich jak: radio, telewizor, hałas z ulicy, wielość bodźców.
3. Podczas rozmowy z chorym bądź blisko, twarzą w twarz, utrzymuj kontakt wzrokowy i dotykowy.
4. Jak mówić do osoby z chorobą otępienną?

• krótkimi, prostymi zdaniami
• łagodnym tonem
• bez napastliwości i oznak gniewu
• wyraźnie i dostatecznie głośno
• prostym, zrozumiałym dla chorego słownictwem.

Na co zwrócić uwagę w komunikacji z chorym?

• Jeśli w większej grupie osób chory jest zagubiony, ogranicz liczbę uczestników, zwłaszcza tych, których nie zna.
• Polecenia powtarzaj wielokrotnie.
• Jeżeli chory ciągle zadaje te same pytania, staraj się odwrócić jego uwagę.
• Pytania formułuj tak, żeby odpowiedź mogła się ograniczyć do twierdzenia lub zaprzeczenia (tak/nie) lub prostego wyboru („Zjesz zupę czy kanapkę?”, „Napijesz się soku czy herbaty?”).
• Pomóż choremu orientować się w czasie i przestrzeni prostymi komunikatami, np. „czas na obiad”, „po kolacji pójdziemy się wykąpać”, itp.
• Wzmacniaj słowa gestami i mimiką, np. kiedy mówisz „Usiądź”, wskaż na krzesło.
• Doceń wysiłek i starania chorego – nawet jeśli osiągane przez niego wyniki są dalekie od oczekiwań.
• Zachęcaj do aktywności językowej, okazuj zainteresowanie.
• Podtrzymuj rozmowę, ale staraj się nie przerywać.
• Możesz odwoływać się do znanych, utrwalonych tekstów, np. piosenek, wierszy.
• Nie zapominaj, że chory nadal odczuwa różne emocje. Nawet jeśli nie rozumie, co się do niego mówi. Zachowuj się więc tak, aby chory nie stracił do siebie szacunki.
• Nie dyskutuj o chorym np. z lekarzem w jego obecności.
• W trakcie rozmowy przypominaj choremu gdzie jest, co się dzieje w danej chwili. Dzięki temu poczuje się bezpiecznie.
• Staraj się wykonywać wszystkie czynności przy chorym o stałych porach. Rutyna minimalizuje poczucie zagrożenia.
• Wszystkie zadania dla chorego dziel ma małe. Takie, które są możliwe do zrealizowania etapami.
• Jeżeli chory w czymś się myli nie staraj się za wszelką cenę wyprowadzić go z błędu.

Tego nie rób w kontakcie z chorym

• Nie mów do niego jak do dziecka.
• Unikaj komentarzy, które mogą wyprowadzić chorego z równowagi, np. „już o to pytałeś”, „Nie pamiętasz?”.
• Staraj się nie kończyć za chorego myśli, nie kończ za niego zdań.
• Nie odbieraj choremu prawa do głosu i nie mów za niego.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.