Arteterapia – co to takiego?
PTSD, depresja, astma – to tylko kilka przykładów problemów, w których pomóc mogą specjalne zajęcia z wykorzystaniem sztuki. Tzw. terapia sztuką nierzadko przynosi ulgę tam, gdzie na opór trafiają tradycyjne metody, a jednocześnie z powodzeniem może je wspierać.
- Terapia sztuką – arteterapia
- Samoświadomość, emocjonalna odporność i inne korzyści
- Mocniejsza psychika w chorobie
Sztuka wspiera weteranów
– Terapia sztuką dała mi możliwość dotarcia do moich traumatycznych doświadczeń i zrozumienia ich. Pozwoliła mi wyrazić je za pomocą nowego wizualnego języka. Dzięki temu mogę je sobie lepiej uświadomić, zobaczyć i pracować z nimi. Przedtem działo się we mnie wiele rzeczy, których nie umiałem przekazać – to słowa jednego z weteranów, którzy dołączyli do specjalnego programu utworzonego na University of South Australia.
Jego organizatorzy, z pomocą terapii sztuką pomagają żołnierzom cierpiącym na zespół stresu pourazowego (PTSD). Jak podają, aż 46 proc. weteranów cierpi na to zaburzenie.
– Terapia artystyczna stanowi alternatywę dla tradycyjnych metod leczenia opartych na rozmowach. Łączy je ze sztuką wizualną, aby umożliwić pacjentowi zajęcie się utrwalonymi postawami, myślami i zachowaniami. Jednak, w przeciwieństwie do terapii opartych na rozmowach, skupia się ona na sztuce. Nie na konieczności wyrażania i powracania do traumatycznych doświadczeń – wyjaśnia kierująca projektem Holly Bowen-Salter.
Samoświadomość, emocjonalna odporność i inne korzyści
Jak podaje American Art Therapy Association “Terapia artystyczna to zintegrowany system wspierania ludzi, ich zdrowia psychicznego i ról społecznych. Wzbogaca życie jednostek, rodzin i społeczności poprzez aktywne tworzenie sztuki, proces twórczy, psychologię stosowaną oraz ludzkie doświadczenia w ramach relacji psychoterapeutycznej”.
Eksperci Stowarzyszenia podkreślają, że prawdziwa terapia sztuką musi być prowadzona przez wykwalifikowanego specjalistę. Dobrze prowadzona ma poprawiać zdolności poznawcze, funkcje sensoryczne i motoryczne. A także podnosić poczucie własnej wartości i samoświadomość, zwiększać odporność emocjonalną, rozwijać kompetencje społeczne, wspomagać rozwiązywanie konfliktów, redukować stres.
Arteterapia a depresja
Kolejne badania potwierdzają różnorodne oddziaływanie tego typu interwencji. Naukowcy z Uniwersytetu w Göteborgu zauważyli jej wyraźny wpływ nawet w ciężkiej depresji. W prowadzonym przez ten zespół eksperymencie 43 ochotników miało, na przykład za zadanie stworzyć obraz tego, jak czują się danego dnia. Chorzy na ciężką i umiarkowanie ciężką postać depresji, dzięki nietypowej terapii zaczęły czuć się zdecydowanie lepiej, niż osoby z grupy kontrolnej.
– Wniosek jest taki, że to właśnie terapia artystyczna spowodowała poprawę – mówi dr Christina Blomdahl, autorka badania, licencjonowana arteterapeutka. Wszyscy pacjenci przyjmowali jednocześnie odpowiednie leki i uczestniczyli w psychoterapii. – Kluczowym punktem było to, że ludzie ci mieli poczucie spotkania z samym sobą. Obraz służył im za lustro, w którym mogli zobaczyć siebie i dokonywać nowych odkryć o sobie. Przypominało to trochę powrót do życia – opowiada specjalistka.
Mocniejsza psychika w chorobie
Artystyczne zajęcia mogą także wspomagać psychikę w obliczu dolegliwości fizycznych. Na przykład specjaliści z National Jewish Health pokazali potencjał takiego podejścia u dzieci cierpiących na astmę. Jak podkreślają, przeżycie ataku astmy to nierzadko, szczególnie dla młodej osoby przerażające doświadczenie. A związany z nim lęk może utrzymywać się jeszcze długo.
– Astma oddziałuje nie tylko na fizyczne samopoczucie dziecka. Ma także znaczny wpływ na jego jakość życia i rozwój psychologiczny – zwraca uwagę artererapeutka Anya Beeb, autorka badania opisanego na łamach „Journal of Allergy and Clinical Immunology”.
– Nasze badania pokazują, że terapia artystyczna stosowana u dzieci z ciężką, przewlekłą astmą przynosi wyraźne korzyści. Uzyskane przez nas wyniki były wręcz imponujące. Ponadto, utrzymywały się przez kilka miesięcy po zakończeniu leczenia – dodaje. Zdaniem ekspertki i jej zespołu, dzięki terapii sztuką młodzi pacjenci mogli zbudować dystans między swoją osobą i zdrowotnymi problemami. Zajęcia pomogły im zrozumieć, że mają swoją unikalną tożsamość niezwiązaną z chorobą.
Arteterapia dla dzieci
Co więcej, według naukowców arteterapia może mieć szczególne znaczenie dla dzieci. Ponieważ gorzej od dorosłych potrafią one werbalnie wyrażać swoje emocje czy przekonania. W projekcie wzięło udział 22 młodych pacjentów w wieku od 7 do 14 lat, z oporną na leczenie astmą. Część z nich, przez siedem tygodni, raz w tygodniu brała udział w godzinnych zajęciach terapeutycznych zachęcających do wyrażania siebie, rozwiązywania problemów i dyskusji w odpowiedzi na emocjonalne obciążenie związane z chorobą.
– Terapia artystyczna może być wartościowym uzupełnieniem leczenia fizycznej choroby dziecka – stwierdza współautor eksperymentu, prof. Bruce Bender.
Tymczasem, dzięki nowoczesnej technice arteterapia może wejść na nowy poziom. Jedną z technologii, które mogą to umożliwić jest prężnie rozwijająca się w ostatnich latach wirtualnej rzeczywistość. Dobrze pokazał to eksperyment przeprowadzony w Drexel University. Badacze podkreślają, że VR pozwala na poznawanie wymyślonych światów i daje wyjątkowe możliwości, jeśli chodzi o twórczą ekspresję. Przy tym może ją szczególnie ułatwiać osobom z ubytkami poznawczymi czy ruchowymi. W niedużym eksperymencie pięciu mężczyzn i dwanaście kobiet brało udział w wirtualnym malowaniu, rzeźbieniu, a także zwiedzaniu cyfrowych światów połączonym z relaksacją.
– Większość uczestników zgłaszała odczucie wzrostu energii i uniesienia wynikające z przebywania w wyobrażonej przestrzeni, która była zupełnie inna niż cokolwiek, co istnieje w świecie materialnym – relacjonuje prof. Girija Kaimal, autorka badania.
Naukowcy donoszą, że niemałą rolę odegrało możliwe w wirtualnym świecie zniesienie różnych ograniczeń typowych dla świata realnego a także aktywacja ruchu ciała. Trzeba przyznać, że nie każdy był usatysfakcjonowany.
– Niektórzy czuli się rozczarowani brakiem namacalnego, fizycznego kontaktu. A dla innych doświadczenie okazało się dezorientujące – informuje prof. Kaimal. Dezorientacja dotyczyła jednak osób z zaburzeniami poznawczymi i kłopotami z uchem wewnętrznym.
– Badanie to stanowi podstawę dla zastosowania rzeczywistości wirtualnej jako narzędzia terapii sztuką. Zwłaszcza w miarę postępu tej technologii – stwierdza ekspertka.
Ograniczenia
Naturalnie, terapia sztuką, jak każda metoda ma ograniczenia. To dosyć dobrze pokazało badanie z udziałem osób chorych na schizofrenię. Mimo wcześniejszych zaleceń, aby rozważać włączenie takich zajęć do terapii tego schorzenia, badanie z udziałem 417 dorosłych chorych, przeprowadzone na Imperial College London sugeruje brak korzyści mierzonych poprawą codziennego funkcjonowania, życia społecznego, objawów chorobowych i satysfakcji z otrzymywanej opieki.
– Chociaż nie możemy wykluczyć możliwości, że terapia grupowa z wykorzystaniem sztuki przynosi korzyści mniejszości szczególnie zmotywowanych osób, nie znaleźliśmy dowodów potwierdzających, że taka terapia prowadzi to do poprawy wyników u większości pacjentów ze schizofrenią – informują autorzy badania. Trzeba jednak podkreślić, że mowa jest o poważnej, trudnej w leczeniu chorobie. W wielu przypadkach, terapię sztuką, z pewnością warto jest mieć na uwadze. Tym bardziej, że nierzadko to dobra zabawa.
Źródła:
- Witryna American Art Therapy Association
- Doniesienie na temat pomocy australijskim weteranom
- Doniesienie na temat wykorzystania arteterapii u osób z depresją
- Informacje na temat wykorzystania arteterapii u dzieci z astmą
- Doniesienie na temat wykorzystania wirtualnej rzeczywistości w arteterapii
- Doniesienie o braku korzyści u osób ze schizofrenią
Marek Matacz
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook, Obserwuj Instagram.
